Adanın güneyinde faaliyet gösteren Kıbrıs Gazeteciler Birliği’nin sonuçlarını paylaştığı ilk sektör içi ankete göre, adanın güneyinde çalışan gazetecilerin yaklaşık yüzde 65’i, mesleğe başlamadan önce beklentilerinin altında bir ortamla karşılaştıklarını ifade etti
Frangos: Bunlar acı gerçeği yansıtıyor ve eğer onlarla yüzleşmezsek, onlarla başa çıkamayız
Anket, Kıbrıs Gazeteciler Birliği’nin girişimi ve adına, Cypronetwork şirketinin uzmanlığı ve Kıbrıs Bankasının desteğiyle gerçekleştirildi.
Birlik Başkanı George Frangos, iç araştırmaya atıfta bulunarak, profesyonel gazeteciler arasındaki birçok bulgunun “kulağa hiç hoş gelmediğini” kaydederek “Ancak bunlar acı gerçeği yansıtıyor ve eğer onlarla yüzleşmezsek, onlarla başa çıkamayız” diye ekledi.
Frangos, gazetecilerin yaklaşık yüzde 65’inin mesleğe başlamadan önce beklentilerinin altında bir ortamla karşılaştıklarını, yüzde 61’inin iş güvencesizliği hissettiğini ve birlik üyelerinin bu olumsuz duyguyu sendika üyesi olmayanlara göre önemli ölçüde daha fazla yaşadıklarını vurguladı.
Deneyimli gazeteci “Sendikalı gazeteciler hedef alınıyor olabilir mi?” sorusunu gündeme taşıdı.
“Kıbrıs gazeteciliğinin ilk erdemi basın özgürlüğü, ikincisi ise olaylara eleştirel yaklaşım”
Frangos, Kıbrıs gazeteciliğinin ilk sorununun personel yetersizliği, ikinci sorununun ise medyanın sürdürülebilirliği olarak sıralandığını belirtti. Kıbrıs gazeteciliğinin ilk erdeminin basın özgürlüğü, ikincisinin ise olaylara eleştirel yaklaşım olduğu düşünüldüğünü ifade etti.
Frangos, “Her üç gazeteciden biri haberinin içeriğiyle ilgili baskı veya tehdit aldığını itiraf ediyor. Her iki gazeteciden biri, işverenlerin- medya patronlarının – profesyonel gazetecilere karşı kötü davrandığını düşünüyor. Ayrıca, gazetecilerin yarısı devletin sektöre verdiği desteğin yetersiz olduğunu düşünüyor” dedi.
Frangos, “Bir kuruluş olarak ne devekuşu gibi kafamızı kuma gömüyoruz ne de sorumluluktan kaçıyoruz. Gazetecilerin sadece üçte biri ESG’nin faaliyetlerinden memnun. Yüzde 52’si kuruluşun güçlendirilmesi gerektiğini kabul ediyor, yüzde 39’u modernleşme talep ediyor ve yüzde 16’lık bir kesim faaliyetlerimizi hayal kırıklığı olarak görüyor” diye vurguladı.
Birlik ile ilgili araştırma bulgularına yanıtın tek olduğunu belirterek, “Daha iyi olmak için saflarımıza katılın. Daha etkili olmak için birliğe üye olun. Sözümüzün koşullar ve zamanlar tarafından gerekli görülen ağırlığı kazanması için bizimle birlikte olun” mesajını verdi.
Kıbrıs’ta medya ve gazetecilik algısı: Televizyon ve sosyal medya önde
Adanın güneyinde yaşayanların yüzde 79’u haber kaynağı olarak televizyonu tercih ederken, bu oran sosyal medyada yüzde 73’e ulaşıyor. Geçtiğimiz yıla göre sosyal medya kullanımında artış gözlenirken, internet haber portalları yüzde 55 ile üçüncü sırada yer alıyor.
Araştırmaya göre, Kıbrıslırum toplumunun medya tüketim alışkanlıkları şu şekilde: Televizyon yüzde 79, sosyal medya yüzde 73, internet haber portalları yüzde 55, radyo yüzde 46, Yunanistan medyası yüzde 14, gazeteler yüzde 14, yabancı medya yüzde 10 ve dergiler yüzde 5.
Geçen yıla kıyasla sosyal medya ve internet haber portallarının kullanımı artarken, Amerikan ve İngiliz medyası ile dergilere olan ilgi azalmış durumda.
En çok tercih edilen haber kaynağı ise yüzde 38 ile sosyal medya olurken, televizyon yüzde 33 ile ikinci sırada yer alıyor. İnternet haber portalları yüzde 18 ile onları takip ederken, radyo ve Yunanistan medyası yüzde 3’lük paylaşıyor. Gazeteler ve yabancı medya ise sadece yüzde 2’lik bir kesime hitap ediyor.
Yaşlı nüfus televizyon ve radyo, genç nesil ise sosyal medya ve haber portallarını tercih ediyor
Araştırmada yaş faktörünün de medya tercihlerini etkilediği ortaya konuyor. Yaşlı nüfus televizyon ve radyoyu tercih ederken, gençler sosyal medya ve internet haber portallarına yöneliyor.
Kıbrıslıların medyaya güvenirliği ise genel olarak düşük. Radyo, internet haber portalları ve televizyon yüzde 50’nin üzerinde olumlu algıya sahipken, gazeteler yüzde 38, sosyal medya yüzde 28 ve dergiler ise sadece yüzde 19 ile sınırlı kalıyor.
Kıbrıs’ta gazeteciliğin kalitesi konusunda ise katılımcıların yüzde 43’ü olumlu görüş bildiriyor. Gazetecilerin tarafsızlığı yüzde 39, etik ve meslek ahlakı yüzde 42, davranışları yüzde 46, haberlerin doğruluğu yüzde 43 ve uzmanlık/konu bilgisi ise yüzde 42 oranında olumlu değerlendirilmiş. Geçen yıla göre bu oranlarda gözle görülür bir artış dikkat çekiyor.
Ancak, Kıbrıslırumların yüzde 34’ü medyanın ekonomik, yüzde 33’ü ise siyasi olarak bağımlı olduğunu düşünüyor. Bu oranlar, önceki yıllara göre düşük olsa da medyaya olan güveni zedeliyor.
Kıbrıslırumların yüzde 46’sı ülkede dezenformasyonun yaygın olduğunu belirtirken, bu alanda sosyal medyanın payı yüzde 76 ile oldukça yüksek. Onu yüzde 36 ile internet haber portalları ve yüzde 30 ile televizyon takip ediyor.
Gazetecilere güven duyanların oranı yüzde 42!
Kıbrıslırum gazetecilere duyulan güven yüzde 50 ile sınırlı kalırken, Kıbrıs medyasına genel olarak güvenenlerin oranı ise sadece yüzde 37. Gazetecilerin güvenilir olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 42, medyanın güvenilir olduğunu düşünenlerin oranı ise yüzde 33. Katılımcıların yüzde 35’i gazetecilerin yetkilerini aştığını düşünürken, yüzde 33’ü medya kuruluşlarının yetersiz personel ve iş güvencesizliği sorunlarıyla karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Yüzde 31’lik bir kesim ise Kıbrıslı gazetecilerin ifade özgürlüğüne sahip olduğunu düşünüyor.
Geçtiğimiz haziran ayında gerçekleşen Avrupa Parlamentosu ve Yerel Yönetim seçimlerinin medyada yer alma şekline bakıldığında ise, katılımcıların yüzde 41’i haberlerin kalitesini, yüzde 51’i ise haberlerin niceliğini olumlu buluyor. Seçimlerin tarafsız bir şekilde yansıtıldığını düşünenlerin oranı ise yüzde 39. Bu oran, önceki yıllara göre düşük olsa da hâlâ yüksek bir seviyede.
Araştırmanın dikkat çekici bir diğer bulgusu ise, katılımcıların yüzde 66’sının seçimlerde manipülasyon yapıldığını düşünmesi. Bu manipülasyonun en büyük sorumlusu olarak yüzde 81 ile siyasi partiler gösterilirken, onu yüzde 75 ile hükûmet takip ediyor. Medya patronları yüzde 62, gazeteciler yüzde 42 ve anket şirketleri ise yüzde 38 ile manipülasyonda rol oynadığı düşünülen diğer aktörler olarak sıralanıyor.
Kıbrıs gazeteciliğinde endişeler ve umutlar
2024 yılında ilk kez gazetecilere yönelik özel sorular içeren bir araştırma gerçekleştirildi. Araştırmaya katılan gazetecilerin sadece %13’ü mesleğe başlamadan önceki beklentilerinin karşılandığını belirtirken, %26’sı çok daha iyi, %39’u ise daha iyi bir ortam beklediklerini ifade etti.
Gazetecilerin ifade özgürlüğü konusunda da endişeleri bulunuyor. Katılımcıların sadece %16’sı yazma ve yayınlama konusunda tamamen özgür hissettiğini belirtirken, %46’sı kısmen özgür olduğunu ifade etti.
Kıbrıs gazeteciliği, en çok yetersiz personel (%44), sürdürülebilirlik sorunları (%29) ve ifade özgürlüğü kısıtlamalarıyla (%8) mücadele ediyor.
Gazeteciler, Kıbrıs gazeteciliğinin en güçlü yanlarını basın özgürlüğü (%30) ve eleştirel bakış açısı (%26) olarak görüyor.
Geleceğe dair karamsarlık hakim!
Ancak, geleceğe dair karamsarlık hakim. Gazetecilerin sadece %11’i iş güvencesine sahip olduğunu düşünürken, %36’sı hiç güvence hissetmediğini belirtti. Üstelik, %11’i haberleri nedeniyle sık sık doğrudan veya dolaylı tehdit aldığını ifade ederken, %34’ü de zaman zaman bu tür durumlarla karşılaştığını söyledi.
Gazetecilerin yarısından fazlası (%54) meslek hayatlarına gazeteci olarak devam etmek istediklerini belirtirken, %46’lık bir kesim ise gelecekte farklı bir alanda çalışmayı düşündüğünü dile getirdi.
Araştırmada ayrıca, medya patronlarının davranışları da mercek altına alındı. Katılımcıların %43’ü medya patronlarının davranışlarını “kötü”, %33’ü “orta”, %16’sı “katlanılabilir” ve sadece %7’si “iyi” olarak değerlendirdi.
Gazetecilerin %48’i devletin Kıbrıs gazeteciliğini yeterince desteklemediğini düşünürken, Kıbrıs Gazeteciler Birliğinin çalışmalarını %53 olumlu, %40 ise olumsuz olarak değerlendirdi.
Gazeteciler, birlikten öncelikle daha iyi çalışma koşulları için medya patronlarına (%58) ve hükûmete (%57) baskı yapmasını, ayrıca daha fazla modernleşmesini (%39) bekliyor.
Gazeteciler ayrıca, birliğin grev düzenlemesi, gazetecilerin hakları konusunda bilgilendirme yapması, Kıbrıs sorununda bağımsız bir duruş sergilemesi ve daha dışa dönük olması gibi konularda da adım atmasını talep ediyor.
