Yer altından çekilen su miktarı dünyanın dönüş eksenini kaydırdı
Yeni bir araştırmaya göre insanlar yer altından o kadar fazla su çektiler ki, dünyanın dönüş ekseni sadece 20 yılda yaklaşık 80 cm doğuya kaydı
Dünya’nın döndüğü eksen sabit ve durağan değil
Dünyanın coğrafi kutbundaki kaymayı inceleyen araştırmacılar yer altı sularının etkisi olmadan böyle bir değişimin mümkün olmayacağını söylüyor. Araştırma, jeofizik alanında bilimsel yayın Geophysical Research Letters dergisinde yayımlandı.
Dünyanın kendi etrafında döndüğü eksen sabit ve durağan bir yapıda değil. Dönme eksenindeki bu hareketler kutup gezinmesi olarak adlandırılıyor. Kuzey Kutup noktasının her yıl 10 metre genişliğinde bir çember çizdiği biliniyor.
Amerikan Uzay Araştırmaları Dairesi‘ne (NASA) göre 20’inci yüzyılda dünyanın dönüş ekseninin yılda 4 cm kaydığı bulunmuştu. Son dönemde yapılan araştırmalarsa iklim krizinin yerkürenin dönüşünde kaymaya neden olduğunu ortaya koymuştu. Ancak yer altı sularının bu kaymaya etkisi tam olarak belirlenememişti.
2 trilyon ton su çekildi
Küresel iklim modellemeleri, yer altı sularının tüketiminin deniz seviyesindeki yükselmeye katkıda bulunduğunu ortaya koymuştu. Buna göre 1993-2010 yılları arasında yer altından 2 trilyon ton su çekildi.
İçme ve tarımsal sulama gibi amaçlarla kullanılan bu sular, çoğunlukla kullanıldıktan sonra denize deşarj ediliyor. Bu da oldukça büyük bir su kütlesinin yerinin insan müdahalesiyle değişmesi anlamına geliyor. Önceki tahminler bu yer değişiminin deniz seviyesini 6 mm yükselttiği yönündeydi.
Yeni araştırma, bu tahmini yerkürenin dönüş kutbundaki değişimi inceleyerek doğruluyor. Yeryüzündeki suyun dağılımı, taşınan kütlenin ağırlığının dağılımını değiştiriyor.
Dönmekte olan bir topaca ağırlık vermeye benziyor
Araştırmacılar bunu, dönmekte olan bir topaca küçük miktarda bir ağırlık eklemeye benzetiyorlar. Yerkürenin üzerindeki su kütlesinin yeri değiştiğinde dönüş hareketinde de ufak bir değişiklik olduğunu belirtiyorlar.
Araştırmacılar bu değişimi anlamak için dünyanın dönüş ekseninde gözlemlenen kaymayı bilgisayar modelleriyle test ettiler. Buna göre sadece buz ve buzulların erimesi hesaba katıldığında bugün gözlemlenen kaymada 78.5 cm’lik bir açıklık oluşuyordu.
Araştırma bu boşluğu yer altı sularıyla ilişkilendirdi.
Prof. Seo, “Yer altı sularının tüketiminin, yerkürenin kutbunu yıllık 4,36 cm hızda 64 derece doğuya kaydırdığını bulduk”
Prof. Seo, “Yer altı sularının tüketiminin, yerkürenin kutbunu yıllık 4.36 cm hızda 64 derece doğuya kaydırdığını bulduk. Bu trend devam edecektir” diyor.
“Dönüş kutbu kaymasının açıklanamayan nedenini bulduğum için çok mutluyum” ifadelerini kullanan Prof. Seo şöyle devam ediyor:
“Öte yandan dünyada yaşayan biri ve bir baba olarak, yer altı sularının çekilmesinin deniz seviyesinin yükselmesinin bir başka sebebi olduğunu görmek beni endişelendiriyor ve şaşırtıyor.”
NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’nda bilim insanı Surendra Adhikari Amerikan Jeoloji Topluluğu’na verdiği demeçte, dünyanın dönüş ekseninin yıllık birkaç metre değiştiğini ve yeraltı sularının tüketilmesinin mevsimlerin değişmesi riskini doğurmadığını belirtiyor.
Adhikari, dönüş eksenindeki kayışların son dönemdeki ana sebebinin Grönland’daki buz kütlelerinin kaybı olduğunu bulan bilim insanlarından biri.
Adhikari, ancak jeolojik zaman dilimleri açısından dönüş kutbu kaymasının iklim üzerinde etkileri olabileceğini söylüyor.
BBC
