ABD Başkanı Donald Trump, Suudi Arabistan, Katar ve BAE‘yi kapsayan üç günlük Ortadoğu turuna başladı. Riyad’daki temaslarında 1 trilyon dolarlık silah ve yatırım anlaşmaları gündemde. Bloomberg’e konuşan uzmanlar gelişmeler sonrası Suudi Arabistan’ın küresel rolünün dahi değişeceğini öngörüyor
Ziyaretlerin ana gündem maddeleri ekonomik işbirlikleri ve yeni yatırımları teşvik etmek olarak açıklandı
ABD Başkanı Donald Trump, üç günlük Ortadoğu turuna Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da başladı. Salı günü yerel saatle 10.00 sularında Riyad’a varan Trump, Veliaht Prens Muhammed bin Selman tarafından karşılandı.
Trump’ın ziyareti kapsamında Suudi Arabistan’ın ardından Katar ve Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) geçmesi bekleniyor. Ziyaretin ana gündem maddeleri arasında ekonomik iş birliklerini artırmak ve yeni yatırımları teşvik etmek yer alıyor.
Bazı uzmanlara göre Trump, bu ülkelerden petrol fiyatlarını düşürmeleri yönünde talepte bulunabilir. Bloomberg’e konuşan uzmanlar tarihe geçmesi beklenen anlaşmayla birlikte Suudi Arabistan’ın küresel anlamda rolünün kökten değişebileceğini ifade ediyor.
Ziyaret takvimi
Trump, bugün günü Riyad’da düzenlenen ve BlackRock, Citigroup, Palantir, Qualcomm ve Alphabet gibi dev şirketlerin katıldığı Suudi Arabistan-ABD Yatırım Forumu’na katılacak. Çarşamba günü ise Körfez ülkeleri zirvesine katılması ve aynı gün içerisinde Katar’a geçmesi bekleniyor. Ziyaretin son ayağı ise perşembe günü, 15 Mayıs’ta BAE olacak.
1 trilyon dolarlık anlaşma gündemde
Analistler, Trump’ın ziyaretinin en önemli amacının yatırımları artırmak olduğunu belirtiyor. Buna göre Trump, Suudi Arabistan, Katar ve BAE’den toplamda trilyonlarca dolarlık yatırım çekmeye çalışıyor. Trump’ın Suudi Arabistan’dan ise 1 trilyon dolarlık silah ve ticari anlaşmalar beklediği bildirildi.
ABD-Körfez ülkeleri yatırım verileri ne durumda?
ABD Ticaret Bakanlığı’na göre, 2023 itibarıyla ABD’nin Suudi Arabistan’daki doğrudan yabancı yatırım (DYY) stoku 11,3 milyar dolar seviyesindeyken, Suudi Arabistan’ın ABD’deki yatırımları 9,6 milyar dolar oldu. Bu yatırımlar ağırlıklı olarak ulaşım, emlak, plastik, otomotiv, finansal hizmetler ve iletişim sektörlerinde yoğunlaştı.
Aynı yıl, ABD’nin Katar’daki yatırımları 2,5 milyar dolar, Katar’ın ABD’deki yatırımları ise 3,3 milyar dolar olarak gerçekleşti. Katar’ın yatırımları finans, enerji ve emlak sektörlerine odaklandı.
ABD’nin BAE’deki doğrudan yatırımı 2023’te 16,1 milyar dolara ulaşırken, BAE’nin ABD’ye yaptığı yatırımlar 35 milyar doları buldu. Bu yatırımlar finans, taşımacılık, gıda, havacılık ve iş hizmetleri alanlarında yoğunlaştı.
Geçtiğimiz mart ayında BAE Ulusal Güvenlik Danışmanı Tahnun bin Zayed El Nahyan’ın Trump’la yaptığı görüşmede, ABD’ye yapmayı taahhüt ettiği yatırım miktarı 10 yıl için 1,4 trilyon dolar olarak açıklandı. Bu yatırımlar yapay zeka, yarı iletkenler, enerji ve üretim gibi stratejik alanları kapsıyor.
Silah ticareti yine en kritik konulardan
ABD, küresel çapta en fazla silah ihraç eden ülke konumunda ve Körfez ülkelerine yapılan silah satışları da başı çekiyor. 2020-2024 döneminde Suudi Arabistan ve Katar, dünya genelindeki toplam silah ithalatının %6,8’ini gerçekleştirerek en çok silah alan ülkeler sıralamasında üçüncü sıraya yerleşti. BAE ise %2,6’lık oranla 11. sırada yer aldı.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’ne (SIPRI) göre, Suudi Arabistan ABD’den en çok silah ithal eden ülke. ABD’nin toplam silah ihracatının %12’si bu ülkeye yapılıyor. Suudi Arabistan’ın ithal ettiği silahların %74’ü ABD menşeli. Trump’ın, bu ziyaret sırasında Suudi Arabistan’a 100 milyar doların üzerinde yeni bir silah paketi teklif etmesi bekleniyor.
Aynı dönemde Katar da silah ithalatında ABD’ye bağımlı; ithalatının %48’i Washington üzerinden sağlanıyor. Mart ayında ABD, Katar’a 2 milyar dolarlık büyük bir silah satışına onay vermişti. Paket, uzun menzilli deniz gözetleme dronları ile yüzlerce füze ve bombayı içeriyor.
Öte yandan İsrail basınında çıkan haberlerde, Suudi Arabistan’ın modernize edilmiş 200 adet F-15 uçağı alacağı da söyleniyor.
İlk döneminde de Suudi Arabistan’a geldi
Trump, başkanlığının ilk döneminde (2017-2021) Ortadoğu’yu ilk dış ziyaret durağı yaparak alışılmış diplomatik geleneği bozmuştu. 20-22 Mayıs 2017 tarihlerindeki Suudi Arabistan ziyareti sırasında Riyad Zirvesi’ne katılmış ve savunma iş birliklerini güçlendirmek amacıyla toplam 110 milyar dolarlık silah anlaşması imzalanmıştı. Bu anlaşmanın 10 yıllık sürede 350 milyar dolara ulaşması hedeflenmişti.
Aynı ziyaret kapsamında Trump, İsrail ve Filistin’e de gitmiş; ancak Katar ve BAE’ye uğramamıştı. Zivrede Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani, Bahreyn Kralı Hamad bin İsa El Halife ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile görüşmüştü.
2017’de Riyad’da Aşırıcılıkla Mücadele Küresel Merkezi’nin açılış töreninde çekilen, Trump’ın Suudi Kralı Salman ve Mısır Cumhurbaşkanı Sisi ile birlikte parlayan bir kürenin üzerine ellerini koyduğu fotoğraf sosyal medyada büyük yankı uyandırmıştı.
Gazete Oksijen
