Göç Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi‘nin (CMIRS) her 3 ayda bir düzenli olarak gerçekleştirdiği çalışmanın devamı niteliğinde olan “Kıbrıslıtürklerin siyasi güven, sosyal güven, bireysel özgüven ve mutluluk algısını ölçen ve bu oranların zaman içerisinde birbiriyle ilişkisi yanında; gelişmelerden ne şekilde etkilendiğini de gözlemleyen” çalışmanın 2024 Aralık tarihli ilk bölümü yayımlandı
Yücel: Çoğunluk adaletsizlik, partizanlık, yolsuzluk ve rüşvetin yaygın olduğunu düşünüyor
CMIRS Direktörü Mine Yücel, Aralık 2024 döneminde 500 kişi ile yüz yüze görüşerek yapılan anketin ilk bölümüyle ilgili şunları söyledi;
“Ülkede işlerin doğru yönde gittiğini düşünenlerin oranı sadece yüzde 14.91’dir. Benzer bir şekilde ülkede alınan kararlar üzerinde etkili olabildiğini düşünenlerin oranı da sadece yüzde 13.62’dır.
Benzer oranları hükümete güven ve memnuniyet başlıklarında da görmekteyiz. Hükümete güvendiğini belirtenlerin oranı yüzde 11.4 iken, hükümetten memnun olduklarını belirtenlerin oranı ise yüzde 14.6’dır.
Ayrıca adaletsizliğin, partizanlığın, yolsuzluğun ve rüşvetin yaygın olduğunu düşünen büyük bir çoğunluk vardır.
Bu sonuçlar bize ülkede yeni bir toplumsal sözleşmeye ihtiyaç olduğunu göstermektedir. Rousseau’ya göre ‘Halkların yozlaşmalarının nedeni büyük ölçüde kurumlarından’ kaynaklanmaktadır.
“Toplumun kaygılarını ciddiye alacak, vizyon sahibi bir liderliğe ihtiyaç var”
Özellikle Kıbrıs sorunu gibi büyük bir belirsizlik yaşanmaya devam ederken, adalet eksikliği, yolsuzluk, partizanlık gibi vatandaşların ‘ülkede herkesin eşit olmadığı‘ inancını pekiştiren uygulamalar yanında, ülkeyi yönetenlerin hesap verebilir olmadığı inancı toplumun kendi geleceğine dair söz sahibi olma duygusunu elinden almakta, artan bir şekilde ‘kendini etkisiz hissetme‘ duyguları da toplum içerisinde giderek yaygınlaşmaktadır.
Bu da bize çaresiz, mutsuz ve umutsuz bir toplum resmi çizmektedir. Bu sonucu destekler şekilde ankete katılanların yüzde 58’i son bir hafta içerisinde sıkça endişeli, yüzde 45.8’i son bir hafta içerisinde sıkça öfkeli, yüzde 35.8’i son bir hafta içerisinde sıkça çaresiz ve yüzde 25.5’i son bir hafta içerisinde sıkça depresif hissettiğini belirtmiştir.
Son dönemlerde sıkça dile getirmiş olduğum gibi, ülkede ciddi bir yönetim sorunu mevcuttur. Ülke siyaseti ve kurumlarının yeniden hukukun üstünlüğü ve adalet ilkeleri ile yapılandırılmasına ihtiyaç vardır.
Siyasetin yeniden toplum çıkarları için yapılması, yaratılan enkazın ortadan kaldırılıp adalet duygusunun yeniden yerleştirilmesi gerekmektedir.
Geçen dönem yayınladığımız yorumlarda da belirttiğimiz gibi sürdürülebilir olmayan bu durumdan çıkılacaksa bu ancak toplumsal fayda ve adalet vizyonuyla çıkılacaktır. Bunun için de toplumun kaygılarını ciddiye alacak, vizyon sahibi bir liderliğe ihtiyaç vardır.
Genel Sonuçlar
Ankete katılanların yüzde 83.2’si ülkede işlerin yanlış yönde gittiğini düşünmektedir.
Ülkede işlerin doğru yönde gittiğini düşünenlerin oranı sadece yüzde 14.9’dur.
Ülkenin En Önemli Sorunu
Katılımcılara göre ülkenin en önemli sorunları sırasıyla;
1. Ekonomik sorunlar
2. Kıbrıs sorunu
3. Sağlık sistemi
4. Altyapı (Elektrik sorunu)
5. Yeteneksiz/beceriksiz siyasi liderler
6. Düşük maaşlar
7. Yolsuzluk
“Güneşi bol bir adada yaşarken hala daha elektrik sorunu yaşıyor olmak…”
Son dönemlerde gördüğümüz gibi ekonomik sorunlar toplumun en önemli sorunu olarak öne çıkmaya devam etmiştir. Kıbrıs sorunu bu dönemde de ikinci en önemli sorun olarak karşımıza çıkmaktadır.
Bu dönemde elektrik sorunu önem sırasında sağlık sisteminden sonra 4. sırada yer almıştır. Yeteneksiz/beceriksiz liderler, düşük maaşlar ve yolsuzluk da en önemli sorunlar arasında kendilerine yer bulmuşlardır.
Son dönemlerde sıkça gördüğümüz gibi ekonomik ve yönetsel sorunlar ön plana çıkmakta, bunların yanında da Kıbrıs sorunu önemini korumaktadır.
Yönetim kaynaklı sorunlardan bunalan toplumun Kıbrıs sorununun çözümünü kendine bir çıkış yolu olarak görmesi, buna karşılık Kıbrıs sorununun çözümüyle ilgili görüşmelerde herhangi bir gelişmenin de olmaması toplumun çıkmazını daha da artırmaktadır.
Güneşi bol bir adada yaşarken hala daha elektrik sorunu yaşıyor olmak ve bu sorunun toplumun en önemli sorunları arasında yer alması da oldukça düşündürücüdür ve ülkede yaşam kalitesini olumsuz olarak etkileyen etkenlerden bir tanesidir.
Mutluluk
Aralık 2024’te toplumun mutluluk puanı 10 üzerinden 6.33 olmuştur. Ayrıca ankete katılanların yüzde 58’i son bir hafta içerisinde sıkça endişeli, yüzde 45.8’i son bir hafta içerisinde sıkça öfkeli, yüzde 35.8’i son bir hafta içerisinde sıkça çaresiz ve yüzde 25.5’i son bir hafta içerisinde sıkça depresif hissettiğini belirtmiştir.
Sosyal Güven
Bu dönemde sosyal güven puanı 3.14 olmuştur. Toplumda sosyal güvenin düşük olması hem demokrasi hem de toplumun geleceği adına oldukça düşündürücü bir durumdur.
Yaşanabilirlik Puanı: 10 üzerinden 5.82
Ülkenin yaşanabilirlik puanı bu dönemde 5. 82 olmuştur.
Kurumlara Güven
Toplumun en çok güven duyduğu 3 kurum sırasıyla Yargı, Polis ve Ombudsman olmuştur.
En az güven duyulan kurumlar ise aşağıdaki gibidir:
1. Hükümet
2. Siyasi partiler
3. Meclis
4. Medya
5. Sendikalar
6. Cumhurbaşkanlığı
Kurumlardan Memnuniyet
En çok memnun olunan kurumlar sırasıyla:
1. Yargı
2. Polis
3. Ombudsman
En az memnun olunan kurumlar sırasıyla:
1. Hükümet
2. Meclis
3. Cumhurbaşkanlığı
Ek Sorular
Ankete katılanların sadece yüzde 13.62’si ülkede alınan kararlarda söz sahibi olduğunu düşünmektedir. Bu oran Mart 2024 anketinde yüzde 25 idi.
Demokrasi olduğunu iddia eden ülkelerde vatandaşların sadece yüzde 13.62’sinin ülkede alınan kararlara etki edebildiğini düşünüyor olması ise oldukça düşündürücüdür.
Ankete katılanların yüzde 83.17’si ülkede adaletsizliğin yaygın olduğunu düşünmektedir. Bu oran Mart 2024 anketinde yüzde 80.20 idi.
Ankete katılanların yüzde 89.78’i ülkede partizanlığın yaygın olduğunu düşünmektedir. Bu oran Mart 2024 anketinde yüzde 86 idi.
Ankete katılanların yüzde 78.56’sı ülkede yolsuzluğun yaygın olduğunu düşünmektedir. Bu oran Mart 2024 anketinde yüzde 90.6 idi.
Ankete katılanların yüzde 73.95’i ülkede rüşvetin yaygın olduğunu düşünmektedir. Bu oran Mart 2024 anketinde yüzde 82.4 idi.
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi
Mart 2023’ten itibaren 5 dönemdir Kuzey Kıbrıs’ta demokrasinin işleyişini çok daha detaylı bir şekilde yansıtmaya yarayacak bir demokrasi ve iyi yönetim barometresini hayata geçirmiş bulunmaktayız.
Buna göre Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi, demokrasilerde olması beklenen ve dünyada kullanılan birçok demokrasi endeksinde bulunan başlıklar dikkate alınarak düzenlenmiş, ankete katılanlardan her başlıkta KKTC’ye 10 üzerinden puan vermeleri istenerek oluşturulmuştur.
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi aşağıdaki başlıkları kapsamaktadır ve ankete katılanların verdikleri puanlar da aşağıda verilmektedir.
Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi ülkede yeni bir siyaset oluşturmada bir ışık tutması düşünülerek oluşturulmuştur.
Dikkat çeken en önemli sonuç her dönemde de karne ortalamasının 5’in altında olmasıdır.
Bu dönemde bizleri yönetenlerin hesap verebilirliği konusunun en düşük puan verilen konu olarak öne çıkması ve sağlık başlığının da 10 üzerinden 3’ün altında puan alması dikkat çekicidir.
Bu barometreye göre en düşük puan alan başlıklar sırasıyla:
1. Bizleri yönetenlerin hesap verebilirliği
2. Sağlık
3. Gelir dağılımında adalet
4. Çevre Koruma
5. Ayrımcılığa uğramadan yaşama
6. Eğitim
7. Devlet yönetiminde alınan kararların şeffaf olması
