Biyologlar Derneği (BioDer) Başkanı Hatice Benan, 25 kuruştan satılmaya başlanan plastik poşetlerin, denetim eksikliğinden dolayı bazı marketlerde satılmakta bazı marketler de ise hala ücretsiz verildiğine dikkat çekerek, hükümetin aldığı kararı desteklediklerini belirtti
Benan: Plastiklere, doğmamış bebeklerin plasentalarında ve organlarda bile rastlanıyor
Yazılı açıklama yapan Benan, dünya üzerindeki tüm yaşam alanlarında toprak, hava ve su gibi ortamları kirleten plastiklere artık mikroplastikler olarak insan kanında, daha doğmamış bebeklerin plasentalarında ve organlarda rastlandığına değindi.
Benan, “Girdikleri ortamda mikroplastik ve nanoplastiklere parçalanmaya başlayan plastikler yediğimiz yemeklerde, içtiğimiz suda ve hatta aldığımız her nefestedir. Yaklaşık olarak yılda yüzde 40’ı tek kullanımlık 400 milyon ton plastik üretilmektedir” dedi.
“Plastik kirliliğin yol açtığı sağlık ve çevre sorunlarından birkaçı…”
Dünya üzerindeki tüm denizlerin, kara parçalarının ve hava kütlelerinin, ciddi bir plastik kirliliğin baskısı altında olduğunu belirten Benan, habitatların kirlilikten kaynaklanan yıkımının, biyolojik birikimin yol açtığı kanserlerin ve üreme bozukluklarının, plastik kirliliğin yol açtığı sağlık ve çevre sorunlarından birkaçı olduğunu dile getirdi.
Benan, “Buna bağlı olarak, tüm dünya plastik kullanımı azaltma, yasaklama ve alternatif bulma konusunda yıllardır gerek hukuki anlamda gerekse fiziki anlamda çalışmalar yapmaktadır” dedi.
Peki plastik neden bu kadar tehlikelidir?
Benan açıklamasına şöyle devam etti;
“Bilim insanları plastiğin daha üretime girmeden iklim değişikliğine katkı yapmaya başladığını kanıtladılar. Dünya’daki oksijenin en büyük kaynağı olan fitoplanktonların ve sucul besin ağlarının kilit türü olan zooplanktonların gelişimini engelleyen plastikler dünyadaki tüm ekosistemleri içinde bulunan tüm canlılarıyla birlikte ciddi derecede tehdit etmektedir.
Plastiklerin yüzde 99’u fosil yakıtlarından elde edildiği için üretimi sırasında ihmal edilemez miktarda atmosfere karbon salınımı gerçekleşmektedir. Üstelik okyanuslardaki kar oluşumunu engelleyici yapısından dolayı buzulların daha hızlı erimesine neden olmaktadır.
Bilim insanlarının açıklamalarına göre eğer hiçbir önlem alınmazsa 2050 yılına kadar iklim değişikliğine yüzde 10’luk katkısı olacak olan plastik problemi yarının problemi olmaktan çıkmış ve günümüzün en büyük problemlerinden biri haline gelmiştir.
Peki geri dönüşümü yok mu?
Belki plastik kullanımının azalmamasının sebeplerinden biri de kişilerin plastik geri dönüşümüne inanmalarıdır. Fakat çoğu plastik geri dönüştürülemeyen maddelerden yapılmıştır. Yapılan araştırmalara göre pet şişelerin yarısı toplanıp, sadece yüzde 7’si geri dönüştürülebiliyor.
Bu örnek geri dönüşümün ne kadar verimsiz olduğunu göstermekle kalmayıp sürdürülebilir olmadığını da gözler önüne seriyor. Kısacası tek kullanımlık diye tasarlanan ama doğada kaybolması hiç de kolay olmayan plastiklerin bu noktada çok ciddi önlemlerle ve caydırıcı yasalarla önüne geçilmeli ve tamamen yasaklanmalıdır.
“25 kuruşla başlatılan ücret hiç değişmemiş ve caydırıcı olmaktan çıkmıştır”
Plastik tüketimi açısından ülkemize bakıldığında kendi çapından çok daha büyük plastik kirliliğine neden olan bir toplum haline gelmiş bulunmaktayız. 2018’de plastik poşetlerin kullanımının azaltılması amacı ile Çevre Yasası’na dayanılarak alınan son kararla 25 kuruştan satılmaya başlanan plastik poşetler; denetim eksikliğinden dolayı bazı marketlerde satılmakta bazı marketler de ise hala ücretsiz verilmektedir.
Doğru yöntem önce ücretlendirme, sonra bu ücreti artırma ve en sonunda ise tamamen yasaklama olmalıdır. Fakat ülkemizde 25 kuruşla başlatılan ücret hiç değişmemiş ve caydırıcı olmaktan çıkmıştır.
Bunun yanında, plastik poşetlerin ücretlerinin satıcılardan alınıp Çevre Fonu’na aktarılacağı konusunda bir gelişme veya şeffaflık söz konusu değildir.
Hükümetin denetimsizliği nedeni ile yasa uygulanabilirlikten çıkmış, plastik tüketiminin oranında ciddi bir azalma olmamış ve toplum ve çevre sağlığı yine güven vermeyen ellere teslim edilmiştir.
“Plastik poşetler ücretli olarak satılmasın tamamen yasaklansın”
Ayrıca hükümetin denetim, toplumu bilinçlendirme, alternatif materyalin ulaşılabilirliğini sağlama ve hem üretici hem de tüketiciye bu süreçte destek olma konusunda yasanın gerekliliklerini ve kendi üzerlerine düşeni yapmakla yükümlü olduğunu da hatırlatmak isteriz.
Son günlerde gündemde olan ve Haziran ayı başında yürürlüğe girecek olan yasadaki yeni düzenleme ise son derece önemli bir adımı daha atmaktadır. Buna göre, çok hafif diye ifade edilen (15 mikron altı) plastik poşetleri muaf tutan fakat 15 mikron üstü plastik poşetlerin ve örneğin gıda sektöründe kullanılan tek kullanımlık plastikler yasaklanacaktır.
Bu şekilde, özellikle tek kullanımlık plastik ürünlerin yasaklanmasının doğal yaşam ve çevre sağlığı açısından önemli bir kazanım sağlanacaktır.
Bu bağlamda, Biyologlar Derneği olarak plastik poşetlerin ücretli olarak satılması değil tamamen yasaklanmasının, kullanımının en aza indirgenmesinin, tek kullanımlık plastik ürünlerin yerini alternatiflerinin almasının ve buna bağlı olarak çevre ve halk sağlığının korunmasının elzem olduğunu düşünmekte ve yasayı sevindirici bulmaktayız.
Bu konuda, alınan karardan hiçbir geri adım atılmamasını ve öngörülen tarihte uygulamanın başlayarak Haziran ayından itibaren 15 mikron üstü plastik poşetlerin ve diğer tek kullanımlık plastiklerin kullanımının tamamen yasaklanması hayata geçmelidir”
