İnşaat Mühendisleri Odası‘nın (İMO) düzenlediği, “İş Sağlığı ve Güvenliği Çalıştayı”nın sonuçlarına göre; özellikle şantiyelerdeki “kazalar” veya ölümlerin (iş cinayeti) nedenlerinden birinin; çok çeşitli etnik kökenden gelen işçilerin dil engelleri ve kültürel farklılıklar olduğu tespit edildi
İMO: İş “kazaları” ve ölümler Avrupa ortalamalarının üstünde
İMO, özelde inşaat şantiyelerinde genelde ülkenin iş çevrelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında yaşanan sorunları sektör paydaşlarıyla değerlendirip kendi meslek alanına giren sorumluluklar için eylem planı hazırlamak için düzenlediği çalıştayın sonuçlarını açıkladı.
Yazılı açıklama ile sonuçları duyuran İMO, sanayi devriminin getirdiği hızlı gelişim ve talep artışının, iş güvenliği konusunda insanlığı önemli bir yol ayrımına getirdiğine vurgu yaparak, tarihten günümüze, atölyelerin sanayi kuruluşlarına dönüşümü sırasında devletin, işveren ve işçi arasındaki garantör rolünü üstlendiğini, asıl amaç sermayeyi koruyarak işçiyi işyerine geri getirip emek sömürüsünü hedefleyen kapitalist sistemin kurulduğunu belirtti.
Oda açıklamasında, “Ülkemizde de inşaat sektörünün gelişimiyle birlikte artan nitelikli yapı ihtiyacı, iş gücü talebini artırmış, fakat devletimiz bu süreçte yeterince koruyucu ve garantör rolünü yerine getirememiştir. İş kazalarının ve neticesindeki ölümlerin, Avrupa ortalamalarının üstünde olması ve bu kazaların yeterli düzeyde kayıt altına alınmaması, bu eksikliğin göstergelerindendir” ifadelerini kullandı ve şöyle devam etti;
“İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası uygulanmıyor”
1700’lerde Bernardino Ramazzini‘nin bilimsel esaslara dayalı çalışmalarıyla iş sağlığı ve güvenliği alanında attığı adımlar, bugün bizlere ilham kaynağı olmalıdır. 2008 yılında kabul edilen İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası, maalesef iş çevreleri tarafından hâlâ tam olarak benimsenmemiş ve uygulanmamaktadır.
İSG uzmanlarımızın yetkilendirilmesine rağmen, işverenlerimizin bu yasa hakkında bilgisiz olması ve Çalışma Dairesi’nin etkin denetim yapamaması nedeniyle, uygulamalar konusunda büyük zorluklar yaşanmaktadır.
“Devlet, işveren ve çalışandan oluşan üç ana grup vardır”
KTMMOB İnşaat Mühendisleri Odası üyeleri özelde inşaat şantiyelerinde genelde ülkenin iş çevrelerinde iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında yaşanan sorunları sektör paydaşlarıyla değerlendirip kendi meslek alanına giren sorumluluklar için eylem planı hazırlamak için söz konusu çalıştay düzenlemiştir.
İş sağlığı ve güvenliği (İSG), inşaat sektöründe çok önemlidir ancak şantiyelerde bu uygulamaların etkin bir şekilde yerine getirilmesi sırasında bazı zorluklarla karşılaşılmaktadır. İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarında devlet, işveren ve çalışandan oluşan üç ana grup vardır.
“İnşaat şantiyeleri tehlikeli yerlerdir”
Tüm gruplar, iş sağlığı ve güvenliğinin iş piyasalarında uygulanmasını sadece yasal mevzuatın meclisten onaylanmasını gerçekleştirmekle başaramayacağının bilincindedir. Yasal mevzuatın planlı işyeri denetlemeleri ile desteklenmesi durumunda etkin olacağı bir gerçektir.
İnşaat şantiyeleri tehlikeli yerlerdir. Yüksekten düşmeler, makine kazaları ve elektrik çarpmaları gibi riskler her zaman vardır.
Bu tehlikeleri azaltmak için sürekli dikkat ve toplu koruma önlemleri gereklidir. İşverenlerin yasal mevzuat hakkında kısıtlı ve yetersiz bilgiye sahip olması bu önlemlere insan kaynağı ve maddi kaynak ayırmamasıyla sonuçlanmaktadır.
“İşçilerin çoğu zaman gerekli eğitimi almadan çalışmaya başlıyor”
Maddi kaynağın ayrılmaması yeterli güvenlik ekipmanı ve araçlarının sağlanmasında zorluklara neden olurken insan kaynağı ayrılmaması şantiyelerde yeterli denetim ve gözetim eksikliğine yol açmaktadır.
İnşaat şantiyeleri en tehlikeli işyerlerinin başında gelirken farklı ve sürekli değişen iş koşullarına sahiptir, bu da standart İSG prosedürlerinin uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Projelerin zamanında tamamlanması için baskı, işçilerin daha hızlı çalışmasına ve bazen güvenlik prosedürlerinin ihlal edilmesine neden olabilir.
Buna ek olarak, çalışanlar arasında yeterli İSG bilincinin ve eğitiminin olmaması büyük bir sorundur. İşçilerin çoğu zaman gerekli eğitimi almadan çalışmaya başlaması, kazalara ve yaralanmalara neden olabilir.
Ayrıca çalışanların kültürel çeşitliliği iletişim sorunlarına ve yanlış anlaşılmalarına yol açabilir, bu da güvenlik prosedürlerinin doğru bir şekilde uygulanmasını engelleyebilir. İnşaat sektöründeki işgücünün büyük bir kısmı geçicidir.
“Güçlü yasal düzenlemeler gereklidir”
Bu durum, işçilerin sürekli olarak değişmesi ve her seferinde yeni işçilerin eğitilmesi gerektiği anlamına gelir, bu da süreklilik ve tutarlılık sorunlarına yol açabilir.
Bu zorlukların üstesinden gelmek için etkili eğitim programları, düzenli denetimler, kültürel farkındalık, yeterli kaynak tahsisi ve güçlü yasal düzenlemeler gereklidir.
Kazaların kök nedenleri: İşçiler tehlikeleri tanımıyor
İnşaat şantiyelerinde meydana gelen iş kazalarının kök nedenlerini anlamak, bu kazaları önlemek için kritik önem taşır. Genellikle bu kazaların altında yatan nedenler birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle ilgilidir.
İşçilerin, kullanılan ekipmanlar ve güvenlik prosedürleri hakkında yeterli eğitime sahip olmaması sıkça rastlanan bir durumdur. Bu durum, işçilerin tehlikeleri tanımaması ve güvenli çalışma yöntemlerini bilmemesi sonucunu doğurabilir.
Öte yandan inşaat alanları tehlikeli olduğundan, uygun güvenlik önlemlerinin alınmaması ciddi kazalara yol açabilir. Bunlar arasında düzgün koruyucu donanımın sağlanmaması, iş güvenliği standartlarının yeterince uygulanmaması veya güvenlik ekipmanlarının bakımının yapılmaması sayılabilir.
“Düzensiz zeminler ve dar alanlar”
Ekipmanın arızalanması veya yanlış kullanımı ciddi kazalara yol açabilir. Bu, genellikle bakım ve onarım eksikliklerinden veya kullanım hatalarından kaynaklanır.
İnşaat şantiyelerinde çalışma koşulları zorlayıcı olabilir, örneğin; kötü hava koşulları, düzensiz zeminler ve dar alanlar, düşme ve yaralanma risklerini artırabilir.
Projelerin belirlenen süreler içerisinde tamamlanması gerektiğinde, işçiler daha hızlı çalışmak zorunda kalabilir ve bu da güvenlik önlemlerinin ihlal edilmesine neden olabilir. Şantiyelerde düzenli denetimlerin ve etkin gözetimin eksikliği, tehlikeli davranışların veya koşulların göz ardı edilmesine neden olabilir.
“Kültürel farklılıklar”
Denetim ve gözetim, güvenlik standartlarının sürekli olarak uygulanmasını sağlamak için elzemdir. Çok çeşitli etnik kökenden gelen işçilerin bulunduğu inşaat şantiyelerinde, dil engelleri ve kültürel farklılıklar güvenlik talimatlarının yanlış anlaşılmasına veya göz ardı edilmesine yol açabilir.
Bu kök nedenlerin farkında olmak ve bunlara karşı önlemler almak, inşaat şantiyelerinde iş kazalarının önlenmesinde hayati rol oynar. Eğitim, uygun ekipman sağlama, etkin denetim ve güvenlik kültürünün teşviki, bu tür kazaları azaltmada etkili yöntemlerdir.
İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının etkinliği için paydaşların görevleri
İş sağlığı ve güvenliği (İSG) uygulamalarının günlük inşaat şantiyesi faaliyetlerinde etkin bir şekilde yerleşmesi, farklı paydaşların koordineli çalışmalarını ve sorumluluklarını gerektirir. İnşaat projelerindeki başlıca paydaşlar arasında yasa düzenleyici kurumlar, işverenler, proje yöneticileri, iş sağlığı ve güvenliği uzmanları, yükleniciler ile işçiler bulunmaktadır.
Yasa Düzenleyici Kurumların sorumlulukları İSG yasalarını ve yönetmeliklerini oluşturmak ve güncellemek, işyerlerini denetlemek ve yasal uyumun sağlanmasını kontrol etmek, iş kazaları ve meslek hastalıkları ile ilgili verileri toplamak ve analiz etmek, İSG bilincini artıracak kampanyalar ve eğitim programları düzenlemektir.
İşverenlerin sorumlulukları yasalara ve yönetmeliklere uygun bir çalışma ortamı sağlamak, iş güvenliği politikalarını belirlemek ve bu politikaların uygulanmasını sağlamak, gerekli finansal ve insan kaynaklarını sağlamak, İSG kültürünü destekleyici bir liderlik sergilemektir.
“Paydaşların her biri sorumluluklarını yerine getirirse…”
Proje yöneticilerinin sorumlulukları ise günlük operasyonlarda İSG politika ve prosedürlerinin uygulanmasını sağlamak, İSG hedeflerini ve performansını düzenli olarak değerlendirmek ve raporlamak, tüm ekip üyeleri arasında etkili iletişim sağlamak ve İSG bilincini artırmak ile risk değerlendirmeleri ve güvenlik denetimleri düzenlemektir.
Buna ek olarak iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının sorumlulukları özet olarak risk değerlendirmeleri yapmak ve kontrol önlemleri önermek, İSG eğitimleri düzenlemek ve bilinçlendirme çalışmaları yürütmek, kaza ve olay incelemeleri yapmak ve iyileştirme önerilerinde bulunmak ile bakım-onarım ve acil durum planlarını geliştirmek ve uygulamaktır.
Diğer paydaşların sorumluluklarına ek olarak yükleniciler ve tedarikçiler ise kendi çalışanlarına İSG eğitimleri sağlamak, işveren tarafından belirlenen güvenlik standartlarına uygun malzeme ve hizmet sağlamak, İSG süreçlerine aktif olarak katılmak ve iş birliği yapmak sorumluluğu taşımaktadır.
Son olarak işçilerin sorumlulukları güvenlik eğitimlerine katılmak ve öğrendiklerini uygulamak, İSG kurallarına uymak ve tehlikeleri raporlamak, kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve bakımını yapmak, güvenlikle ilgili endişe ve önerileri yönetimle paylaşmak sorumluluğu taşımaktadır.
Bu paydaşların her birinin sorumluluklarını yerine getirmesi, inşaat şantiyelerinde güvenli ve sağlıklı bir çalışma ortamının sağlanmasına katkıda bulunur ve iş kazalarının önlenmesine yardımcı olur.
Çalıştay Sonuçları
İş Sağlığı ve Güvenliği uygulamalarında yaşanan sorunları sektör paydaşlarıyla değerlendirmek ve kendi meslek alanına giren sorumluluklar için eylem planı hazırlamak amacıyla 2 Mayıs tarihinde Lefkoşa Golden Tulip Otel’de “İş Sağlığı ve Güvenliği Çalıştayı”ın sonucu açıklandı.
İnşaat sektöründe iş sağlığı ve güvenliği (İSG) büyük önem taşırken, şantiyelerde bu standartların etkin bir şekilde uygulanması pek çok zorlukla karşılaşıyor. İşverenlerin yasal mevzuat hakkında yetersiz bilgi sahibi olması ve denetim eksikliği gibi faktörler, güvenlik standartlarının göz ardı edilmesine neden olabiliyor.
İnşaat alanlarında sıkça karşılaşılan tehlikeler arasında düşmeler, makine kazaları ve elektrik çarpmaları yer alıyor. Sürekli değişen iş koşulları ve geçici işgücüyle birlikte standart İSG prosedürlerinin uygulanması da zorlaşıyor. İSG bilinci ve eğitiminin yetersizliği, kazalara davetiye çıkarabilirken, dil ve kültürel farklılıklar da iletişim zorluklarına yol açabilir.
İş kazalarının önlenmesi için etkili eğitim, düzenli denetimler ve kültürel farkındalık önem taşır. Yasa düzenleyici kurumların, işverenlerin, proje yöneticilerinin, İSG uzmanlarının ve diğer paydaşların belirli sorumlulukları bulunmakta olup, bu sorumlulukların yerine getirilmesi güvenli çalışma ortamlarının sağlanmasına katkı sağlar.
Çalıştay sonuçlarına göre, Kıbrıs Türk İnşaat Mühendisleri Odası, inşaat projelerindeki paydaşları “Yasa Düzenleyici Kurumlar: Çalışma Dairesi ve Yerel Yönetimler”, “Yükleniciler”, “Proje Yöneticileri”, “İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanları” ve “Akademisyenler” olarak gruplandırmıştır. Bu gruplar, iş sağlığı ve güvenliği uygulamalarındaki sıkıntıları ve geliştirilmesi gereken alanları dört soruya cevap arayarak değerlendirmiştir.
1-İşyerlerindeki temel ISG uygulama sorunları nelerdir?
– İnşaat tasarımında ve uygulamasında “İSG kültürünün olmayışı” kaynaklı tasarımcı ve uygulamacı tarafından eksik/yanlış yaklaşımlar sergilenmesi
– İSG uygulamalarının “örnek olması gereken kuruluşlar tarafından dahi” öncelikler arasına alınmamış olması
– Yasal mevzuatın işveren tarafından bilinmemesi ve/veya uygulanmaması ve/veya siyasal iradeye güveni olmamasından dolayı umursamaması
– Yaptırım gücü olan Çalışma Dairesi’nin inşaat işyerlerine denetimlerinin çok zayıf olması
– Devlet adına denetleme yapan kurumlarda “İSG Denetleme” kurumsal yapısının olmaması ve bu kurumların ilgili paydaş kurumlarla iletişiminin ve işbirliğinin olmaması
– İnşaat işinin keşif ve uygulama aşamasında İSG uygulamalarına bütçe ayrılmaması ve bunun denetlemesinin olmaması
– İnşaat İş Sağlığı ve Güvenliği Uzmanı olarak yetkilendirilen kişilerin, inşaat işinde yetkin olmamaları ve/veya etkin denetim yapmamaları
– İşverenin İSG Politikasının olmaması ve “İSG Uygulama ve Denetleme” kurumsal yapısını bünyesinde oluşturmamış olması
– İnşaat işyerinde etkin işveren denetiminin olmaması
– Çalışanların İSG farkındalığının olmaması
– Kaçak eğitimsiz işçinin inşaat şantiyesinde tehlike oluşturması
– Çalışanların büyük kısmında Türkçe dilindeki yetersizliklerinden kaynaklanan iletişim sorunu olması
– Ülkedeki “kalifiye işgücü eksikliği” sorunundan dolayı İSG uygulamalarında sıkıntı olması ve işverenin “çalışanın işten ayrılma tehdidini” öne sürerek İSG uygulamasında işçiye baskı uygulamaması
– Akademik personelin İSG konusunda bilgisiz olması
– Akademik eğitimlerde İSG konusuna önem verilmemesi
2-İşverenlerin ISG yükümlülükleri nelerdir?
– İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası ile İş Yasasının tüm maddelerini işyerinde uygulamak
– Yasalara uygun çalışanlar için güvenli işyeri hazırlamak ve sürdürülmesini denetim ve gözetimle sağlamak
– Çalışanları ve tüm iş paydaşlarını işyerinin tehlike ve riskleri konusunda bilgilendirip eğitmek
3- Temsil ettiğiniz paydaş grubun ISG konusundaki yetkinliğini değerlendiriniz.
Paydaş grupların kendi yetkinliklerine yaptığı değerlendirmenin ortalaması 2.3/5 olmuştur. Buna gösterilen gerekçeler;
– İSG kültürünün oluşmaması ve bunun henüz öncelikler arasında olmaması
– Kurumların ve işletmelerin kurumsal yapısının zayıf ve tamamlanmamış olması
– İSG konusunda bilgi ve bilinç eksikliği olması
4- Ülkede ISG kültürünün gelişmesi ve kabulü için paydaş grubunuz nasıl katkı koyabilir?
Tüm paydaş gruplar İSG kültürünün oluşup yasaların uygulanması ve etkin denetimin yapılabilmesi için katkı koymaya hazır olduklarını bildirmiştir. Grupların yapabileceklerini beyan ettiği katkılar;
– Sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yapılarak İSG kültürünün geliştirilmesi
– 17/6 Belediyeler yasasının yapı denetimi kapsamında ülkemizde uygulanacak projelerin etkin denetimi için Kıbrıs Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği tarafından geliştirilen yapı denetimi portalına yasaların uygulanmasını devlet adına denetimini yapma yetkisi olan Çalışma Dairesinin de dahil olması
– Her sektörde tüm yönetici ve çalışan seviyesine uygun geniş kapsamlı eğitim ve farkındalık çalışmaları yapılması ve ödül/ takdir sisteminin kurulmasına katkı yapılması
– İSG Uygulamalarının etkin hale getirilmesi ve denetlenmesi için kurumlarda İSG Birimlerinin kurulması ve bu birimlere yetkin personel atanması/istihdam edilmesi
– Meslek içi eğitim programı uygulayan kurumlarda İSGnin müfredatın parçası yapılması
– İlköğretimden itibaren eğitim müfredatlarına ISG bilincini geliştirici çalışmaların yerleşmesi için çalışma yapılması
– İSG Uzmanlarının mesleki yetkinliklerinin geliştirilmesi için çalışma yapılması
– Özellikle 3. Uyruklu iş gücünde yaşanan dil problemine çözüm bulunması için çalışma başlatılması
– İstatistiki verilerin geliştirilmesi ve güncellenmesi
