Kıbrıs Türk Enerji Verimliliği Derneği Başkanı Görkem Çelik, toplumun karşılayabileceği elektrik enerjisi maliyetlerine yaklaşmak için sadece üretim tarafında değil tüketim tarafında da bazı çok önemli tedbirlerin ivedilikle alınmasını talep ederek, kısa ve orta dönem için de önerilerini şöyle sıraladı
Çelik: Enerji maliyetleri Ukrayna-Rusya savaşı ile birlikte tavan yaptı
Dernek adına yazılı açıklama yapan Çelik, elektrik enerjisinin her bir ferdin ve ailenin onurlu bir hayat sürdürme, maddi ve manevi varlığını medeniyet düzeni içerisinde geliştirilmesinin olmazsa olmaz, zaruri ihtiyaçları içerinde bulunduğunun tartışmasız olduğunu söyledi.
Çelik, “Elektrik enerjisinin hem sürekli ve sürdürülebilir şekilde arz güvenliğinin sağlanması hem de maliyetlerin halkın gelir düzeyine uygun şekilde fiyatlandırılması hayati öneme sahip bir mevzudur. Dünyada enerji maliyetlerinin pandemi sürecindeki artışı devamında Ukrayna-Rusya savaşı ile birlikte tavan yapmış durumdadır” dedi.
“Elektrik enerjisinde bu noktaya nasıl gelindiğinin, gelecek kuşağa izah edilmesi neredeyse imkansız”
Ülkede ise dünyada oluşan yüksek enerji maliyetlerinin etkisine ilave, Kıb-tek’in kötü yönetimi ve Türk lirasının tüm para birimlerinden daha fazla olan değer kaybı sonucunda döviz artışı ile birlikte, insanca yaşam hakkının en temel unsurlarından olan elektrik enerjisinin, bir anlamda lükse dönüşmüş durumda olduğunu belirten Çelik,
ne yazık ki Kıbrıs’ın kuzeyinde elektrik enerjisinde bu noktaya nasıl gelindiğinin, gelecek kuşağa izah edilmesinin neredeyse imkansız olduğunu kaydetti.
Çelik, “Yatırım eksikliği en önemli sorunlardan birisi olsa da sorunun temelinin bundan çok daha fazlası olduğu her gün daha net şekilde görünmektedir. İnsiyatifimiz dışında yaşanmakta olan yakıt maliyetlerindeki artış ve Türk Lira’sındaki değer kaybı sorunlarına karşın hala yapılabilecek hamleler vardır. Bunların başında ise enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji konusunda kısa vadede yapılacak planlamalar gelmelidir” dedi.
Kısa ve orta dönem için öneriler;
Toplumun karşılayabileceği elektrik enerjisi maliyetlerine yaklaşmak için sadece üretim tarafında değil tüketim tarafında da bazı çok önemli tedbirlerin ivedilikle alınmasını talep eden Çelik, kısa ve orta dönem için de önerilerini şöyle sıraladı;
1- Yeniden çoklu tarife sistemine dönülmesi. Bunu yaparken YEK kullanıcılarını da içine alacak şekilde tarifesel düzenlemeler yapılmalıdır.
2- Yakıt fiyatları dışındaki en önemli maliyet unsurlarından birisi de yıllık toplam elektrik enerjisi üretimimizin yaklaşık %40’ını karşılayan AKSA’dır. Devletin ve halkın içinde bulunduğu Türk Lira’sının aşırı değer kaybı ile olağanüstü zor ekonomik durum AKSA ile devam eden sözleşmenin karşılanmasını imkansız hale getirmiştir. Bu noktada en azından Türk Lira’sının değer kaybına karşılık gelecek kısmının Türkiye Cumhuriyeti Devlet’I tarafından AKSA’ya ödenmesi veya AKSA’nın bu oranı bakiyeden düşmesi atılması gereken en önemli girişimlerden birisidir.
“Ülkemizde YEK Kurulu gücü 95MW’a ulaşmış durumdadır”
3- Hane halkına yönelik enerji verimliliğini teşvik edecek en az altı aylık bir paket açıklanmalıdır. Böylece binalarda yüksek enerji tüketimi veya verimsiz kullanıma sebep veren unsurların çeşitli hibe ve teşviklerle giderilmesi sağlanmalıdır.
4- Sanayi ve tarım alanlarında elektrik enerjisi maliyetlerinin rekabet edebilir mertebeye getirilmesi büyük önem arz etmektedir. Kısa sürede uygulamaya geçecek enerji verimliliği özelindeki teşvik ve hibelerin sağlanmasıyla bu alanlarda enerji maliyetlerinin %30-40 arasında azaltılması sağlanmalıdır.
5- Yüksek enerji tüketimlerinin olduğu tesislerde gerekirse belli bir süre devlet tarafından karşılanacak şekilde Enerji Yöneticileri istihdam edilerek bu tesislerin tüketim modellerinin ortaya çıkarılması ve verimlilik tedbirlerinin devreye alınması sağlanmalıdır.
6- Kamu binalarında enerji verimliliği hedefinde sıkı önlem ve tedbirler ivedilikle devreye alınmalıdır.
7- Ülkemizde YEK Kurulu gücü 95MW’a ulaşmış durumdadır. Verilmiş 25MW YEK izninin devreye gireceğini ön gördüğümüzde ise 2022 yılı içerisinde 120MW kurulu güce ulaşılacağı görülmektedir. Artan elektrik fiyatları ile birlikte halkımız yenilenebilir enerjiyi tek çıkış yolu olarak görmektedir.
“Kıb-tek şebekesi zarar görmeden daha fazla yenilenebilir enerji üretimi sağlanabilir”
Yenilenebilir Enerji Kurulu (YEK) konusunda toplumun tümünün fayda sağlayabileceği, sürdürülebilir, Kıb-tek şebekesine zarar vermeden enerji maliyetlerinin azaltılmasını sağlayacak yeni uygulama modellerinin devreye alınmasının gerekliliğinden bahseden Çelik, öztüketimin yaygınlaşması teşvik edilirken, özellikle ticari ve sanayi izinlendirmelerinde de depolamalı uygulamaların önünü açmak için Kıb-tek’in gerekli teknik yönetmeliklerinin belirlemesini tavsiye etti.
Çelik şöyle devam etti;
“Böylece, Kıb-tek şebekesinin zarar görmeden daha fazla yenilenebilir enerji üretimi sağlanabilir. Yenilenebilir enerjide faturayı sıfırlama değil makul seviyelere düşürecek uygulama modelleri dünyada da kabul gören yöntemlerle mümkün olmaktadır.
“Yapısal ve idaresel değişimler olmadan doğru aksiyonların alınamayacağını ortadadır”
Bu modelleri devreye alarak her konutta yenilenebilir enerji kullanılması sağlanabilir. Popülist davranmadan sürdürülebilir ve herkese eşit faydalanma hakkı sağlanacak bir model hayata geçirilmelidir.
8- Başta Enerji Verimliliği Yasa’sının acilen Meclis gündemine getirilmesi olmak üzere, KIBTEK’in elektrik enerjisi konusunda Dünya’da olduğu gibi ülkemizde de değişen şartlara uyum sağlayabilecek yeni bir enerji yönetim modeli zaman kaybetmeden oluşturulmalıdır. Yapısal ve idaresel değişimler olmadan doğru aksiyonların alınamayacağını veya yeterli olmadığı tüm açıklığı ile ortadadır. Öyle ki; ülkemizde 10,000’e yakın hem enerji tüketen hem de üreten bir kitle mevcuttur. Buradan üretilen enerji yıllık elektrik enerjisi üretimimizin %10’una denk gelmektedir. Elektrifikasyon’daki ciddi artışın elektrikli araçların yaygınlaşması ile daha da artacağı ve zaten yetersiz olan enerji arzının daha da yetersiz hale geleceğini öngörmemek mümkün değildir.
“Halkımız bir çok hatanın bedelini ödemek durumunda bırakılmıştır”
9- Fasıl 170 ve 171’in yerini enerjiyi bugünün şartları ile yönetebilecek, insan kaynağından doğru şekilde faydalanılacak, enerji geçişi sürecine adaptasyon sağlayabilecek, tüketiciyi koruyan ve KIBTEK’in işleyişini çağdaş ve sürdürülebilir hale getirecek yeni muvzuatlarin alması gerekmektedir.
10- Son olarak, halkımızın geçmişten gelerek bugün hala devam etmekte olan bir çok hatanın bedelini ödemek durumunda bırakılmıştır. Kötü yönetim anlayışlarının getirdiği bu durumla mücadele edebilmek için her bireyin kendi yaşayışı veya varsa eğer kendi işletmeleri için almak zorunda olduğu tedbirler vardır. Bunun da en temeli tasarruftur. Varsa eğer gereksiz tüketimi hayatlarımızdan çıkarmak hepimize düşen sorumluluktur”
