Bilge Ve Entelektüel

Civciv üretme makinesi gibi çalışan üniversitelerden çıkan, üniversite diploması alan her birey otomatik olarak entelektüel kabul ediyor kendini.

Hele de master veya doktora yapmışsa uzman entelektüel oluyor artık.

“Entelektüel” adlı kitabında çok iyi tanımlıyor, kuşatıyor Filistin kökenli yazar Edward Said entelektüellik kavramını.

Bilgelik üzerine bir kitap yok kütüphanemde. Orada burada tanımları var ama her biri başka bir açıdan bakıyor, yaklaşıyor, tanımlıyor bilgeyi.

Entelektüel daha görünür, elle tutulur bir şey, bilgelik ise daha soyut ve belirsiz sanki.

Entelektüeli kent, merkez ve modernlikle ilişkilendiriyorum daha fazla. Bilgeliği ise, doğa, çevre ve modernlik öncesiyle.

Entelektüellik ve bilgelik aynı şey değildir yani. Birine eylemle, edimle, deneyimle, diğerine eğitim öğretimle ulaşılıyor. Üniversite bitirmek gerekmiyor bilge olabilmek için. Ve saçları beyaz olmuş her yaşlı kadın veya adam da bilge değildir.

Kimdir bilge?

Bilgiyi deneyen, deneyimleyen ve içselleştiren kişidir. Yalnızlık ve ölümden korkmayan, yalnızlık kalabalık dengesini kurabilendir bilge.

Hırs-sızdır. Azla yetinen, azla mutlu olabilen kişidir. Stoacıdır galiba biraz. Çıkış ve çözüm üretendir.

Bilgelik tek bir konuda uzmanlaşmak değil, birçok konuda deneyim ve bilgi sahibi olmaktır. Ve bunları kullanmak, paylaşmaktır.

Entelektüel çok bu toplumda (!), ama bilge az. Hırs, iktidar hevesi, sahip olma isteği, teknoloji ve konfor arttıkça azalıyor galiba bilgelik. Soyu tükeniyor sanırım bilgelerin (ne dersin, yanılıyor muyum Bora?)

Bilgelik modası geçmiş bir terim gibi geliyor kulağa. Bilgelik değil de uzmanlık itibar görüyor kapitalist sistemde.

Uzmanlığı, uzmanlaşmayı toplumun ağzına sıçan önemli nedenlerden bir tanesi olarak görüyor anarşist yazar John Zerzan.

Yanlış anlaşılmasın ermiş veya kutsal kişi değildir bilge. Dinle alakası yoktur bilgeliğin. Cehennemi de cenneti de deneyimlemek yeterli değil bilge olabilmek için.

Bilge olamaz çok konuşan kişi. Kendi başına sadece bu bile yeter belki de entelektüel ile bilgeyi ayırt edebilmek için.

“İnandığın şekilde yaşamak için gerekli durumu ve koşulları oluşturma, riske girebilmek ve girilen risklerle sonuca ulaşabilmek için gerekli sebatı gösterebilmektir bilgelik” diyor ansiklopedik tanımlardan biri.

Yetersiz, yine de benim beğendiğim tanımlardan biri son zamanlarda.

Son olarak şiire getirmek istiyorum sözü. Günümüzde tercih edilen, yoğun bir dille, dil bilgisi ve teknikle yazılan entelektüel şiir uzaktır bana (Sera şiiri diyorum ben buna), deneyimle yazılan bilgelik şiiriyse yakın, çok yakın.

Aradığım yalınlık, derinlik ve yüceliği bilgelik şiirinde buluyorum.