İsrail, Gazze savaşını sonlandıracak olası ateşkes anlaşması için Hamas’tan silahsızlanma, lider kadrosunun sürgünü ve güvenlik garantileri talep ediyor. ABD, BAE ve Suudi Arabistan destekli kapsamlı barış planı masada; ancak taraflar arasında derin görüş ayrılıkları sürüyor
Kaynaklara göre şartlar arasında Hamas’ın tamamen silah bırakması ve Gazze’den sürgün edilmesi de bulunuyor
İsrail, Gazze’deki savaşın sona erdirilmesi amacıyla yürütülen müzakereler kapsamında, ateşkes anlaşmasına varılması için bir dizi şart öne sürdü. İsrail Hayom gazetesine konuşan diplomatik kaynaklara göre bu şartlar arasında Hamas’ın tamamen silah bırakması, örgüt liderlerinin Gazze’den sürgün edilmesi, İsrail’e yönelik tehditlerin önlenmesi için güvenlik tedbirlerinin alınması gibi maddeler yer alıyor.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun ofisinden cumartesi günü yapılan açıklamada, “Başbakanın talimatıyla Doha’daki müzakere heyeti, ister Steve Witkoff (ABD Orta Doğu temsilcisi) çerçevesi kapsamında olsun ister savaşın sonlandırılması anlaşması şeklinde, tüm esneklik alanlarını değerlendirmek için çalışmalarını sürdürüyor.
Ancak hemen ardından yapılan bir düzeltmede, Doha’daki müzakerelerde yalnızca Witkoff planının görüşüldüğü, savaşın sona erdirilmesine dair bir anlaşmanın gündemde olmadığı belirtildi. Bu durum, savaşın sonlandırılmasına yönelik esas müzakerelerin Orta Doğu’daki en üst düzey kanallar ve doğrudan Beyaz Saray aracılığıyla yürütüldüğünü gösteriyor.
Suudi Arabistan’ın planı
Görüşmelerin temelini, Birleşik Arap Emirlikleri’nin başını çektiği ve Suudi Arabistan’ın da desteklediği, ABD tarafından olumlu karşılanan kapsamlı bir barış planı oluşturuyor.
Bu plana göre savaş, İsrail’in tamamen geri çekilmesi, rehinelerin serbest bırakılması, Hamas’ın silahsızlandırılması ve yeniden inşa sürecinde Arap-uluslararası bir denetimin sağlanmasıyla sona erecek. Filistin Yönetimi ise yasal sorumluluğu nedeniyle bu yapının içinde sembolik bir rol üstlenecek.
ABD’nin Orta Doğu Özel Temsilcisi Steve Witkoff’un yürüttüğü diplomasi trafiğinde İsrail, Mısır, Suudi Arabistan, BAE, Katar ve Ürdün de yer alıyor. Filistin Yönetimi bilgilendirilse de, yolsuzlukla mücadele, etkin yönetim ve İsrail karşıtı eğitimin sona erdirilmesi gibi reformlar gerçekleştirilene kadar Körfez ülkeleri bu yapıya sınırlı destek veriyor.
İsrail’in tam çekilmesi, özellikle Gazze-Mısır sınırındaki Philadelphi Koridoru’nda güvenlik garantilerinin sağlanmasına bağlı olacak. Tüm taraflar, Hamas’ın roketlerden hafif silahlara kadar tüm silahlarını teslim etmesini ve başta Hamas ile İslami Cihad olmak üzere silahlı grupların liderlerinin Gazze’den ayrılmasını istiyor.
Yeniden inşa sürecinde geçici barınma kampları kurulacak ve hasta ya da yaralı sivillerin Gazze’den çıkışına öncelik tanınacak.
Hamas’ın tutumu nasıl?
ABD, geçen hafta Başkan Donald Trump’ın ziyareti sırasında bir prensip anlaşması duyurmayı ve ateşkesi ilan etmeyi umuyordu. Ancak Hamas, silahsızlanma şartını resmen reddediyor; İsrail de kendi şartları garanti altına alınmadan hiçbir ön anlaşmayı kabul etmiyor.
Diplomatik kaynaklara göre İsrail, Hamas’tan “ciddi bir niyet beyanı” yani silah bırakma ve yönetimi terk etmeye dair somut adımlar bekliyor. Hamas’ın bazı liderleri, Gazze üzerindeki kontrolü bırakabileceklerini ifade ederken, başka kaynaklara göre üst düzey isimlerin üçüncü bir ülkeye sürgün edilmesi karşılığında dokunulmazlık istiyor.
Bu iddialar elbette İsrail medyasına konuşan kaynaklar tarafından dile getiriliyor, Hamas’ın bu konuyla ilgili henüz resmi bir açıklaması bulunmamakta.
Hamas içinde bazı isimler silahsızlanmaya açık olduklarını belirtse de, bu görüşün genelinde ne kadar destek bulduğu belirsiz. Hamas’ın askeri liderlerinden Muhammed Sinvar’ın öldürüldüğüne dair henüz doğrulanmamış bilgiler, örgüt içi dengeleri kökünden değiştirebilir.
Kara harekatı başladı: 1 milyon kişi yerinden edilebilir
İsrail’in son kara operasyonlarıyla birlikte Hamas’ın askeri lider kadrosu büyük ölçüde tasfiye edilmiş durumda. Bu durum, Hamas’a yönelik baskıyı artırıyor. İsrail, bu baskı sayesinde taleplerinin çoğunu elde edebileceğini düşünüyor.
Ek talepler arasında, aşamalı bir çekilme takvimi, Philadelphi Koridoru ve çevresi için kalıcı çözümler ile Gazze’den ayrılmak isteyen Filistinlilere bu hakkın tanınması da bulunuyor. İsrail, yaklaşık 1 milyon Gazzelinin bölgeden ayrılmak isteyeceğini tahmin ediyor.
Gazete Oksijen
