Doğu Akdeniz Üniversitesi (DAÜ) Akademisyenlerinden Hasan Ulaş Altıok, Kıbrıs Türk Ticaret Odası‘nın (KTTO) ülkedeki enerji krizine çözüm olarak açıkladığı rapordaki rakamların doğru olmadığını, bunun bir algı operasyonu olduğunu söyleyerek, gerçek rakamları ortaya koydu ve her platformda tartışmaya açık olduğunu yineledi
Altıok: KTTO’nun rakamları algı operasyonudur, doğru değildir
Sosyal medya hesabından açıklama yapan Altıok, nedense KTTO’nun da diğer tüm “kablocular” gibi kendisinin ve konuyu bilimsel temelde rakamlarla tartışmak isteyen diğer uzmanların olmadığı ortamlarda kablo ile elektrik getirme konusunda rakamlar vererek halkı kandırmaya devam ettiğini söyledi.
Altıok, ” ‘Gelin rakamları hep birlikte konuşalım’ dediğimizde ise ya masada kimse yok ya da geçen gün KTMMOB’un düzenlediği panelde olduğu gibi rakamlar konusunda yetersiz ve sessiz kalıyorlar. Çok uzatmadan ne demek istediğimi ve yaptıkları açıklamaların algı operasyonundan öteye gidemeyeceğini gösterebilmek adına kısa bir değerlendirme yapmak istiyorum” dedi.
“Bu hesap böyle yapılmaz”
Altıok raporla ilgili şunları söyledi;
“Hazırlattıkları ve bugün sunumunu yaptıkları raporda basından görebildiğim kadarı ile şöyle bir bölüm var;
‘TC’de üretilen elektrik maliyetinin günümüzde yaklaşık 2 TL, KKTC’de ise ortalama 4 TL olduğu varsayıldığında 400 MW’lık bir enterkonnekte kablo bağlantısının ekonomik faydasının yıllık 320 milyon dolar olacağı öngörülmektedir’
Bu hesap böyle yapılmaz! Önce ekonomik ve finansal analizin farkı öğrenilmeli. 320 milyonu nereden bulduklarına gelince; bilmiyorum. Her platformda bunu tartışmaya ve kendi verdikleri rakamlardan bile bu rakamın doğru olamayacağını kanıtlamaya hazırım.
Rapordaki çelişkiler
Öncelikle şunu belirtmekte yarar vardır ki; böylesi bir analiz mevcut durum ile yapılması planlanan bir projenin karşılaştırmasını yaparak sonuçlandırılamaz. Önerilen proje ile en düşük maliyetli alternatif projenin kıyaslanması ile yapılır. Buna da ‘Maliyet Etkinliği Analizi‘ (Cost-Effectiveness Analysis) denir.
Gelelim açıklanan cümledeki çelişkilere;
Birincisi artık bir karar verilmesi lazım. Kablonun kapasitesi ne olacak? 400 MW mı? 800 MW mı? Daha önceleri konuşulduğu gibi 200 MW mı? Bu bile hâlâ belli değil ama TÜM KABLOCULAR farklı kapasite rakamları vererek aynı sonucu savunmaya çalışıyorlar. Kapasitenin maliyetleri ve dolayısı ile de tüm projeyi ve sonuçları değiştireceğinin farkında bile değiller sanırım.
Açıklanan cümledeki diğer bir çarpıcı hata ise TC’deki ve bizdeki elektrik maliyetlerinin kıyaslanmasında yapılmaktadır. TC’dekinin 2 TL olduğu söylenmektedir.
“Kablo projesinin MW maliyeti yaklaşık 1 milyon dolar civarındadır”
Bize böylesi bir fiyattan elektrik satılacağı resmî olarak söylenmeden bu fiyatı doğru kabul etmek mümkün değildir, (daha fazla olduğu da TC’deki tarifelerden ve açıklamalardan bellidir) ama yine de gelin bir değerlendirme yapabilmek adına şu an için bu rakamı doğru kabul edelim ve 2 TL’den aldığımızı düşünelim.
Yapılan tüm açıklamalarda, çalışmalarda, örneklerde görüleceği gibi kablo projesinin MW maliyeti yaklaşık 1 milyon dolar civarındadır (Meclis konuşmasında Bakan Hasan Taçoy ve köy ziyaretlerinde TC Büyükelçisi de aynı rakamı vermiştir)
Bu rakama yıllık bakım onarım maliyetlerini de eklediğimizde ve yüzde 10 gibi bir de iskonto oranı koyduğumuzda 15 yıllık geri ödeme koşulu ile kablo ile gelecek elektriğin (tüm kablo kapasitesi ile yani hata yaparak tüm elektrik ihtiyacını neredeyse tek kaynaktan aldığımızı varsayarsak ve aslında amacın enterkonnekte olmak değil de TC’den elektrik almak olduğunu kabul edersek bile, yani neredeyse Kıb-tek ve AKSA hiç elektrik üretmezse bile), maliyetin kWh başına yaklaşık 2,5 TL’ye çıkacağını görürüz.
Bu rakama ülkemizde her türlü gerekli olan aynı kapasitedeki yedek gücün sermaye ve bakım onarım maliyetini, Kıb-tek personel maliyetini, vs. eklediğimizde bu rakam yapılan açıklamada 4 TL olarak belirtilen (ve aslında doğru olmayan, birazdan açıklayacağım) KKTC maliyetinden az olmalı ki kablo ile elektrik alırsak ‘yıllık 320 milyon dolar fayda’ sağlanacak denebilsin!
“Çok daha ucuza üretebileceğimiz gerçeği de ortada”
Şimdi 4 TL meselesine gelelim;
Kablo ile gelecek olan elektrik yüzbinlerce kişinin doğrudan evine ve işyerine gelemeyeceği ve adanın bir noktasına gelip oradan da iletilip dağıtılacağı için sadece üretimin yerine geçecektir. İletim ve dağıtım maliyetlerini etkilemeyecektir. Yani kablo maliyeti ile sadece üretim maliyeti kıyaslanmalıdır.
Bu durumda da tüm kesimler tarafından fahiş olarak nitelendirilen ve sadece üretim maliyeti olan AKSA tarifesi ile bir kıyaslama yapmak çok anlamlı olacaktır. AKSA’ya kWh üretim için en son ödenen rakam yaklaşık 3 TL. Yani en fahiş üretim maliyeti.
Yani çok daha ucuza üretebileceğimiz gerçeği de ortada iken, kablo ile elektrik getirmekle kıyaslanması gereken maliyet aslında bu!
“Yıllık tasarruf miktarı 320 milyon dolar olamaz! Bu toplumla dalga geçmeyin”
Şimdi KTTO’nun açıklamasına bir kez daha bakalım;
‘TC’de üretilen elektrik maliyetinin günümüzde yaklaşık 2 TL, KKTC’de ise ortalama 4 TL olduğu varsayıldığında 400 MW’lık bir enterkonnekte kablo bağlantısının ekonomik faydasının yıllık 320 milyon dolar olacağı öngörülmektedir’
Kendi rakamlarını her platformda tartışmaya hazırım.
Son bir not; Ülkemizdeki yıllık toplam elektrik talebi yaklaşık 1 milyar 700 milyon kWh’tir. Kablo projesi ile üretim maliyetimiz açıklamada belirtildiği gibi kWh başına 2 TL düşse bile (ki bu doğru da mümkün de değildir), yapılacak yıllık tasarruf miktarı 320 milyon dolar olamaz!
Yeter artık, lütfen bu toplumla dalga geçmeyin”
