Kıbrıs sorunu kapsamında, iki toplumun ‘egemen toplum devletler‘ olarak Kıbrıs Federal Cumhuriyeti çatısı altında birleşmesinin hedeflendiği konuşuluyor
Kıbrıs’ta ‘İngiliz formülü’ yeniden devreye mi giriyor?
Politis gazetesindeki habere göre, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres‘in, Kıbrıs Özel Danışmanı Jane Holl Lute’un üçlü görüşme hedefiyle geri döneceği söylendi.
Haberde “Lute hala uzlaşı ümidi olduğuna inanıyor” ifadesi de kullandı.
BM Genel Kurulu Çerçevesinde 21-27 Eylül tarihlerinde, BM Merkezinde bir görüşme için çaba harcanacağı ve hedefin de Kıbrıslıtürklerin ‘egemen eşitlik’ talebinin sadece Crans Montada‘da sunulan ‘Guterres Çerçevesi‘nin 6 maddesinden biri olarak görüşülmesi olduğu belirtiliyor.
Sızdırılan İngiliz formülü
Diplomatik kaynakları dayandırılan haberde, Kıbrıs sorununda yeni bir diyalog başlama ihtimali olabilmesi için iki tarafın da Cenevre’de netleşen mesafeyi kapatmaya çalışan İngiliz formülünün daha iyi incelenmesi gerektiğine dikkat çekiliyor.
2021 yılının Şubat ayında sızdırılan İngiliz formülünde şunlar var;
1- Kıbrıs’ta 1960’tan beri var olan iki toplum, bugün egemen toplum devletleri (community states) olarak 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’ni kurduğu gibi, yani iki toplum olarak Kıbrıs Federal Cumhuriyeti’ni kurabilir. Federal devletin üyelik için yeniden BM’ye veya AB’ye başvurması gerekmeyecek.
2- Federal hükümetin, örneğin dış politika, ekonomi, güvenlik ve vatandaşlık gibi (belirlenecek) bazı yetkileri olacak. 6’sı Rum 3’ü Kıbrıslı Türk olmak üzere 9 üyeli ve eşit statüde iki başkanlı bir Bakanlar Kurulu ve belki sembolik cumhurbaşkanı olacak. Bakanlar Kurulu üyelerinin atanmasında Belçika federal sistemi (her toplum kendi bakanlarını atar) ve Kuzey İrlanda sisteminin (Bakanlar Kurulu partilerin genel seçimlerde aldığı oy oranına göre atanır) incelenmesi önerilir. Bu durumda hükümet programı hükümetin kurulmasından sonra açıklanır.
3- Federal düzeydeki yasama yetkisi 24’ü Rum 12’si Kıbrıslı Türklerden oluşacak 36 üyeli tek bir organdan oluşur. Çoğunluk için emniyet supapları olacak.
4-Toprak konusunda iki tarafın 2017’de sunduğu haritalar geçerli olacak.5-1960 garantileri kaldırılacak ve Kıbrıs’ta bir Türk ve bir Yunan kontenjanı varlığı görüşülecek. Bu formül ile;
1)Kıbrıslı Türklerin yeni bir federal devletin kurucu ortağı olma ve gelecekte sorun olursa meşru ayrılma hakları olması tezleri tatmin edilir. Ancak yanı zamanda BM ve AB’ye yeni katılım başvurusu gerekmeyeceğinden Kıbrıslı Rumlar dönüşümden (Kıbrıs Cumhuriyeti’nin federasyona dönüşmesi) söz edebilsin diye yapıcı belirsizlik korunur.
2) Desantralize Federasyon tezine yaklaşılır.
3) Crans Montana’da 2017’de sunulan Guterres çerçevesinin diğer maddeleri de benimsenir.
