DİVANU LUGATİ’T-KIBRIS TÜRK

Sözlük çalışmaları oldum olası ilgimi çekmiştir çünkü muazzam emek ve zaman isteyen bir alandır.

Sözlük kelimesinin sözlükteki anlamı şöyledir; “Bir dilin sözvarlığını, söyleyiş ve yazılış şekilleriyle veren, sözcüğün kökünü esas alarak, bunların başka unsurlarla kurdukları sözleri ve anlamlarını, değişik kullanışlarını gösteren yazılı eserdir”

Dîvânu Lugâti’t-Türk, günümüz Türkçesiyle “Büyük Türk Sözlüğü Derlemesi“, Kaşgarlı Mahmut tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılan Türkçenin ilk sözlüğü, antolojisi, ansiklopedisi ve dil bilgisi kitabıdır.

Tutulmuş Köşe‘yi ve yazarını takip edenler neler oluyor diye sorabilir, merak etmeyin, ağır abi köşe yazarı modunda değilim, büyük üstad Kaşgarlı Mahmut’a büyük saygım baki kalarak ve eserinden esinlenerek bir Divanu Lugati’t-Kıbrıs Türk derlemesi yapmak istedim bu hafta.

Tamamen amatörce ve yerel odaklı bir deneme.

Bakalım Divanu Lugati’t-Kıbrıs Türk derlemesinde neler var;

BAKANLAR KURULU TOPLANTISI: Deprem, sel, kuraklık gibi Kıbrıs Türk halkının çok korktuğu, doğal olmayan bir felaket türüdür. Genelllikle her Çarşamba ülkenin başına gelir.

ŞÜKRAN: Normalde teşekkür anlamına gelen, Kıbrıs’ta ise, “Allah razı olsun ağam da sayenizde *ötümüz koltuk gördü, var mı bir emriniz, bir arsacık verelim?” anlamındaki sözcük.

KÜFÜR: Mendile sürülecek kadar aklı olmayan, kuzey Kıbrıs’a yollama gelen bir siyasi ekolün temsilcileri, taraftarları ve akrabaları tarafından Kıbrıslı Türklere edilen hakaretler. Örnek: RUH HASTASI (bkmynz, vakit harcamaya değmez), Örnek 2: SİKTİR ET (işte buna bkz.s22)

BİR ÇAKIL TAŞI: Uruma asla verilmeyeceği söylenen ama ne hal ise devamlı masanın üstünde duran bir taş türü.

SOSYALLEŞMEK: Yemeğe çıkmakla eş anlamlı kullanılan bir kelime. (Bkz. Meyhaneye gitmek)

PEŞKEŞ: Bizim partililerin elinde olmayan veya iyi değerlendirilmeyen bir malı / metayı / kuruluşu hiçbir çıkar gözetmeden bizim partili çocuklara vermek. Örnek; KOMİSYON (bkz.s1), Örnek 2; RÜŞVET (bkz.s12) almak için ideal bir ortamdır.

BÜYÜKELÇİ: Ülkemize sadece tek bir ülkeden gönderilen ve her alanın başının başı olan, kendisine ŞÜKRAN çekilmesi gereken, memleketten sorumlu kişi; VALİ (bkz.s12)

MANGAL: Haftada bir mutlaka yapılması gereken bir ayin. Fanatikler daha da sık ayin yapar. Şeftali, şiş, döş gibi farklı mezhep uygulamaları vardır.

MERCEDES: Bir kısım siyasinin poposunun mutlaka değmesi gereken araba markası. Sırf bu uğurda siyaset yapanlar olduğu rivayet olunur. Düğüne ve cenazeye gitmek için kullananlar da mevcuttur.

TORPİL: İşe alımlarda, terfilerde ve sınavlarda şahsa sağlanan doğal destek; ARKA (bkz.s31)

TRANSFER: Sağ siyasette her yıl düzenlenen takım, pardon parti değiştirme şenliklerine verilen addır.

KOMİSYON: Her türlü ticari olan veya olmayan (olaydı) kazanımdan işi onaylayan parti ve partiliye ödenen doğal para, genellikle yüzde 15 – 25

İLTİMAS: Torpil’in kuzeni; TORPİL (bkz.s27)

NÜFUS: Gerçek sayısını bilip da bilmez gibi yaptığımız, asaplarmızı bozan bir konu olan ülkede yaşayan kişi sayısı. KKTC’de stabil değil dalgalıdır; GALABALIK (bkz.s43)

İNŞAAT: 2000 – 2050 yılları arasında Kıbrıs’ta en yaygın din; PEŞKEŞ (bkz.s1), KOMİSYON (bkz.s1) ve TORPİL (bkz.s1) uygulamaları için ideal ortamdır.

PROTOKOL: Normalde iki taraf arasında imzalanan sözleşme anlamı varsa da Kıbrıs’ta daha çok son hecesi ile başlayan “kol gibi girmek” deyimini çağrıştıran Türkiye – KKTC uygulaması; DAYATMA (bkz.s39)

VATANDAŞLIK: Haftada 500’den aşağı yapılmaması gereken, ilerde bizim tosuncuklara seçim kazandırtacak nüfusa kayıt uygulaması, TORPİl (bkz.s1) uygulaması için ideal ortam.

KURULTAY: Sonu mutlaka kavga, bazen de mahkemeyle biten milli bir halk oyunu. Büyük ustaları (İrsen Küçük, Hüseyin Özgürgün) vardır; GOMBİNA (bkz.s66)

GOLİFA: İnşaat, nüfusa alma, terfi ve atama vb. konularda bol keseden uygulama yapmak. Örnek cümle; “Bizim başgan vatandaşlıkları golifa gibi dağıtır”

TERFİ/ATAMA: Sonucunda ilgili kişiden mutlaka oy getirmesi beklenen bir mevkide görevlendirme veya meslekte yükselme prosedürü.

YAZARIN NOTU: Divanu Lugati’t-Kıbrıs Türk derlemesi İiçin yeni “madde” öneri ve tanımları kabul edilir, lütfen eklemekten çekinmeyiniz.