Rusya ve Ukrayna, Suudi Arabistan‘da üç gün süren barış görüşmelerinin ardından ABD ile ayrı ayrı yaptıkları anlaşmalarla Karadeniz’de ateşkesi kabul etti. Beyaz Saray, Rusya ve Ukrayna’nın Karadeniz’de ticari gemilerin güvenli geçişini sağlama ve askeri saldırıları durdurma konusunda anlaştıklarını açıkladı
Rusya, deniz ateşkesinin ancak gıda ve gübre ticaretine yönelik yaptırımların kaldırılmasından sonra yürürlüğe gireceğini açıkladı
Washington, önemli bir ticaret yolunu yeniden açacak olan anlaşmaları duyuran açıklamalarında tüm tarafların “kalıcı ve sürekli bir barış” için çalışmaya devam edeceğini söyledi.
Beyaz Saray ayrıca tarafların birbirlerinin enerji altyapısına saldırma konusunda daha önce mutabık kalınan yasağı uygulamak için “tedbirler geliştirmeyi” taahhüt ettiklerini söyledi.
Rusya, deniz ateşkesinin ancak gıda ve gübre ticaretine yönelik bir dizi yaptırımın kaldırılmasından sonra yürürlüğe gireceğini açıkladı.
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Karadeniz’de saldırıların durdurulmasını kabulün “doğru yönde atılmış bir adım” olduğunu söyledi.
Zelenskiy, Kiev’de gazetecilere yaptığı açıklamada “İşe yarayıp yaramayacağını söylemek için henüz çok erken. Ancak bunlar yerinde toplantılardı, doğru kararlar, doğru adımlardı” dedi.
Zelenskiy, ülkesinin anlaşmanın kendilerine düşen kısmını yerine getireceklerini, ancak Rusya’nın uymaması halinde Moskova’ya daha fazla yaptırım uygulanması için ABD’ye baskı yapacağını belirtti.
ABD’li yetkililer geçtiğimiz günlerde Suudi Arabistan’da her iki ülkenin temsilcileriyle ayrı ayrı görüştü.
Washington, iki ülke yetkililerinin şartları kabul ettiğini duyurdu.
Kremlin daha önce ABD ile yapılan görüşmelerin Karadeniz’de güvenli nakliye yolları oluşturulmasına odaklandığını, ayrıntıların ise gizli olduğunu söylemişti.
TASS haber ajansına göre, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, Rusya’nın, Ukrayna’nın güvenli bir şekilde tahıl ihraç etmesine olanak tanıyan “Karadeniz Tahıl Girişiminin” yeniden başlatılmasından yana olduğunu söyledi.
ABD – Ukrayna görüşmesi
Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy, Ukraynalı ve ABD’li yetkililerin 24 Mart Pazartesi günü Suudi Arabistan’da barış görüşmeleri için bir araya geleceğini duyurmuş, Kremlin de aynı gün ABD-Rusya görüşmelerinin yapılacağını doğrulamıştı.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre ABD ve Ukrayna Karadeniz’de güvenli seferlerin sağlanması, askeri güç kullanımının ortadan kaldırılması ve ticari gemilerin askeri amaçla kullanılmasının önlenmesi konusunda anlaştı.
ABD ve Ukrayna anlaşma uyarınca savaş esirlerinin takası, sivil tutukluların serbest bırakılması ve zorla yerinden edilmiş Ukraynalı çocukların geri dönmesinin sağlanması konusunda birbirine yardımcı olmayı taahhüt etti.
Kiev ve Washington, Rusya ve Ukrayna’daki enerji tesislerine yönelik saldırıların yasaklanması için önlem alınması konusunda da anlaştı.
ABD ve Ukrayna ayrıca “kalıcı ve uzun süreli barış” için çalışmaya devam edeceklerini, ayrıca üçüncü ülkelerin deniz ve enerji anlaşmalarının uygulanması konusundaki desteklerini de memnuniyetle karşılayacaklarını belirtti.
Beyaz Saray’dan yapılan açıklamaya göre, ABD, savaşan her iki tarafa da ölümlerin durdurulması gerektiğini ve müzakerelere aracılık etmeye devam edeceğini ifade etti.
Ukrayna Savunma Bakanlığı, Washington’un açıklamasını tekrar etti. Karadeniz’in doğusunda herhangi bir Rus savaş gemisi hareketinin anlaşmanın ihlali sayılacağını ve “Ukrayna’nın ulusal güvenliğine tehdit” olarak görüleceğini ekledi.
Bakanlık, sosyal medyadan yaptığı açıklamada “bu durumda Ukrayna’nın kendini savunma hakkı doğacaktır” ifadelerini kullandı.
‘Rusya tahıl inisiyatifine istekli’
ABD ve Rusya ile de Karadeniz’de güvenli seferlerin sağlanması, güç kullanılmaması ve ticari gemilerin askeri amaçla kullanılmasının engellenmesi konusunda anlaştı.
Rusya’nın tarımsal ürün ve gübre ihracatına erişimini yeniden sağlaması ve limanlara erişimini genişletmek için Rusya’ya yardımcı olunacağı ifade edildi.
TASS haber ajansına göre Rusya ABD’nin Ukrayna’nın anlaşmaya saygı göstermesini “emretmesi” halinde anlaşmaya varmaya istekli olduğunu belirtti.
Rusya, 2022 yılında ilan edilen Karadeniz Tahıl İnisiyatifinden anlaşmanın Rusya ile ilgili kısımlarının uygulanmadığını söyleyerek 2023 yazında geri çekilmişti.
Ukrayna lideri Zelenskiy, Norveç Başbakanı Jonas Gahr Støre ile Oslo’da düzenlediği ortak basın toplantısında, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in “sadece savaşı uzatan gereksiz taleplerde bulunmayı bırakması gerektiğini” söyledi.
Moskova’nın talepleri arasında Ukrayna’ya askeri yardımın tamamen kesilmesi de yer alıyordu.
Zelenskiy, Ukrayna’nın NATO üyeliğinden vazgeçilmesinin – Putin bunu barış için önkoşul olarak görüyor – “Rusya için büyük bir hediye” olacağını da dile getirdi.
ABD Başkanı Donald Trump ile yaptığı bir telefon görüşmesinde Ukrayna’nın nükleer santrallerinin ABD’ye devredilmesini görüştüğüne dair iddiaları da reddetti.
Son görüşmeler, üç yılı aşkın süredir devam eden savaşta ABD’nin taraflar arasında bir ateşkes sağlamaya çalıştığı bir dönemde gerçekleşti.
Hem Zelenskiy hem de Putin, ABD ile yaptıkları görüşmelerde prensipte ateşkese varmayı kabul ettiler, ancak tarafların getirdiği ön koşullar nedeniyle henüz bir anlaşma sağlanamadı.
Rusya lideri en son enerji altyapısına yönelik hava saldırılarını durdurmayı kabul etmiş, ancak her iki taraf da saldırılarına devam etmişti.
Altyapıların korunması
Zelenskiy, Ukrayna heyetinin Pazartesi günkü görüşmelerde ABD’ye, Rus saldırılarından korunmasını istedikleri altyapı tesislerinin bir listesini sunacağını söyledi.
Beyaz Saray’ın Ukrayna’nın nükleer santrallerinin ABD mülkiyetine geçebileceği yönündeki açıklamalarına yanıt veren Zelenskiy, bu iddiaları kesin bir dille reddetti.
Ancak ABD’nin santrali Rusya’dan alıp yatırım yapmasına veya modernize etmesine açık olduğunu söyledi.
ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise daha önce, ABD’nin mülkiyetinin “bu altyapıyı korumanın en iyi yolu” olacağını belirtmişti.
Zelenskiy, Ukrayna’nın özellikle 2014’ten beri Rusya’nın elinde olan Kırım konusunda herhangi bir toprak tavizi vermeye hazır olup olmadığı sorulduğunda, “Burası Ukrayna’nın yarımadasıdır” dedi ve Kırım’ın ülkesinin “ayrılmaz bir parçası” olduğunu vurguladı.
Kırım, Rusya’nın ilhak iddialarına rağmen uluslararası toplum tarafından Ukrayna’nın bir parçası olarak tanınıyor.
Trump – Putin görüşmesi
Trump, geçtiğimiz hafta Putin ile yaptığı bir telefon görüşmesinde enerji altyapısına yönelik saldırıları durdurma konusunda anlaşmaya varmıştı. Ancak sağlanan ilerleme bununla sınırlıydı.
Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Alexander Gruşko, bu hafta başında Moskova’nın Ukrayna’nın NATO üyelik planından çıkarılacağına dair güvenceler arayacağını söyledi.
ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth ise Ukrayna’nın NATO’ya katılma ihtimalinin “gerçekçi olmadığını” ifade etti.
Brüksel’de AB liderlerine video konferans yoluyla hitap eden Zelenskiy, askeri yardımların devam etmesi çağrısını yineledi. Ayrıca AB’nin barış görüşmelerinde yer alması gerektiğini de vurguladı.
Trump ve Zelenskiy’nin Oval Ofis’te savaş konusunda kamuoyuna açık bir tartışmaya girmesinin ardından Beyaz Saray, Ukrayna’ya askeri yardımı geçici olarak durdurmuştu.
Ancak ABD ve Ukrayna arasında gerçekleşen görüşmelerin ardından bu yardım birkaç gün sonra yeniden başlatıldı.
BBC Türkçe
