Umut Etmek

Kıbrıs İçin Akıllı Barış Stratejileri: Kapsayıcı, Toplumsal Cinsiyete ve Çevreye Duyarlı Yaklaşımlar

Dünyanın birçok köşesinde, bir yanda ansızın patlak veren, öte yandan yıllardır süren, giderek karmaşıklaşan birçok çatışmalar var. Kıbrıs konusu da bir türlü bir siyasi çözüme kavuşamayan ve giderek karmaşıklaşan bir sorun.

Bu sorunun içine doğan kaç neslin ömrü, bu soruna çözüm arayışları içinde geçti. Kaç kez çözümün kıyısından dönüldü, kaç kez umutlar boşa çıktı.

Buzdolabında bekleyen bir sorun haline geldi, bu yaşlı Kıbrıs sorunu. Ömrümüz bitiyor hala bir belirsizlik içinde sürdürüyoruz yaşantımızı.

Şimdi yine, yeni bir gelişmenin arifesindeyiz.

Mart’ta Cenevre’de buluşuyor Kıbrıslılar ve Kıbrıs Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını, toprak bütünlüğünü, Anayasal düzenini korumayı sağlamakla yükümlü olan, ancak aynı zamanda altmış yıllık sorunun yaratılmasında da rolü bulunan garantör ülkeler.

Pek bir beklentim ve umudum yok. Gene de bu defa belki bir ters köşe olur diye, “acaba”, “belki” demeden edemiyorum. Her seferinde olduğu gibi umut başını uzatıyor, bir yerlerden.

Birleşmiş Milletler’in siyasi işlerden sorumlu Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo Kıbrıs‘taydı. Cenevre toplantısı öncesinde hazırlıklar için geldi adaya.

Basından anladığım kadarıyla, DiCarlo “sekiz yıl sonra liderler ilk defa hazır” demiş. İyi de hazır oldukları ne?

Yıllar geçtikçe, barış arayışları ve müzakere yöntemleri de eskiyor. Bilinen yaklaşımlara yeni isimler takılıyor ya da gerçekten yeni yaklaşımlar geliştiriliyor.

Öyle bir zamandan geçiyoruz ki her şeyin “akıllısı” var artık: Akıllı telefonlar, akıllı televizyonlar, akıllı ev aletleri, akıllı evler, akıllı binalar, akıllı kentler.

Şimdi de “Akıllı Barış”

Geçtiğimiz Pazartesi, elli yılı aşkın süredir iki toplumlu her türlü etkinliğe ev sahipliği yapan, bölünmüş adamızın iki tarafı arasında BM kontrolündeki tampon bölgede yer alan Ledra Palace Otel’de önemli bir toplantı gerçekleşti.

Siyasi İşlerden Sorumlu Birleşmiş Milletler Genel Sekreter Yardımcısı Rosemary DiCarlo, yıllardır barış için uğraşan iki toplumlu kadın gruplarından kadınlarla bir araya geldi bir yuvarlak masa toplantısında.

İşte bu toplantıda DiCarlo “Akıllı Barış” (Smart Peace) kavramından söz etti.

Akıllı barış için kadınların etkili bir şekilde müzakere süreçlerinde yer almasının önemine değindi.

Kadınların ve toplumsal cinsiyet bakış açısının müzakere süreçlerine ve müzakere başlıklarının tümüne dâhil edilmesinin önemi konuşuldu, öneriler tartışıldı.

Akıllı Barış: Yeni Bir Kavram mı? Farkı ve Önemi Ne?

“Akıllı Barış Süreç”

Yeni bir kavram mı, yoksa eski yaklaşımlara verilen yeni bir ismi mi? Kıbrıs’ta çözümü ve daha da önemlisi barışı getirmeyi ne kadar kolaylaştırabilir?

Bu soruların cevabı, sürecin nasıl kurgulanacağına, içeriğine, niyetlerin samimiyetine ve uygulamasına bağlı.

Geleneksel müzakere yöntemlerinden farklı olarak daha dinamik, uyarlanabilir ve sonuç odaklı bir sürece ihtiyaç var.

Crans Montana’dan bu yana, sonuç odaklı, takvimlenmiş, kapsayıcı, şeffaf bir müzakere sürecinin önemini dile getiriyor, müzakere süreçlerinde yıllarca bulunmuş kesimler.

“Akıllı Barış” süreci neymiş, onu anlayalım öncelikle.

“Akıllı Barış” 2018 ile 2021 yılları arasında geliştirilen ve yönetilen küresel bir girişim. Yenilikçi barış inşa etme uygulamalarına odaklanıyor.

Orta Afrika Cumhuriyeti, Nijerya ve Myanmar gibi bölgelerde çatışma çözümünü hedeflediği biliniyor.

“Akıllı Barış” süreci kapsayıcılığı gerektirir. Tüm tarafların görüşlerini ve ihtiyaçlarını dikkate alarak daha kapsayıcı ve adil çözümler üretmeyi hedefler.

Bu da müzakerelerin daha dengeli ve adil bir şekilde yürütülmesini sağlayabilir.

“Akıllı Barış” süreci, kadınların barış müzakerelerinin her aşamasına etkin katılımını, daha aktif ve etkili bir rol oynamasını destekler.

Araştırmalar, kadınların dâhil olduğu müzakerelerin daha kalıcı ve kapsayıcı sonuçlar verdiğini gösteriyor.

Bu nedenle, kadınların sürece dâhil edilmesi, Kıbrıs‘ta da kalıcı bir barışın sağlanmasına katkı sağlayabilir.

Toplumsal cinsiyet hassasiyetinin müzakere süreçlerine ve müzakere edilen tüm başlıklara dâhil edilmesi, “Akıllı Barış”ın temellerinden biridir. Bu, barış anlaşmalarının kalitesini ve uygulanabilirliğini artırır.

Çevresel hassasiyet de önemli bir faktördür. Günümüzde, çevresel hassasiyet ve barış arasında önemli bir ilişki var.

Bunun farkına varmalıyız.

Doğal kaynakların korunması ve çevrenin sürdürülebilir şekilde yönetilmesi, toplumlar arasındaki barışı teşvik etmek için kritik bir role sahiptir.

Potansiyel çatışmaları önlemek için büyük bir önem taşır. İklim krizi, fosil yakıtların yoğun kullanımıyla doğrudan bağlantılıdır.

İklim kriziyle mücadelede fosil yakıtlardan yenilenebilir enerji kaynaklarına geçiş, çevresel adaleti sağlamada kritik bir rol oynar, bu barışın sürdürülmesinde önemli bir adımdır.

Kıbrıs adasının çevresindeki doğal gaz yataklarının keşfi ve çıkarılması çabaları, doğal gazin, çözüm için siyasi manevra alanı olarak kullanılması, bir gerginlik, potansiyel çatışma konusuna dönüşmüş durumda.

Bu durum çevresel hassasiyeti gerektiren “akıllı barış” yaklaşımı bakımından ciddi bir çelişkidir.

Oysa dünyanın karşı karşıya olduğu iklim krizi ile mücadelede geliştirilen stratejiler, fosil yakıtların kullanımından vazgeçilmesini, alternatif enerji kaynaklarına yönelmeyi gerektiriyor.

Siyasi çözüm ve barış sürecinin sürdürülebilir kalkınma temelinde kurgulanması, iklim kriziyle mücadele için doğal gaz çıkarımından vazgeçilmesi ve müzakere edilen başlıkların tümüne çevresel hassasiyetin yansıtılması, sürdürülebilir bir barışın temelini oluşturabilir.

Son olarak “Akıllı Barış” süreci, teknoloji ve verinin etkin kullanımını öne çıkarır. Bu sayede müzakere süreçleri daha hızlı ve etkili bir şekilde yönetilebilir.

Teknolojinin ve veriye dayalı analizlerin kullanılması, barış müzakerelerinin daha etkili ve verimli hale getirilmesini sağlar.

Kıbrıslıların artık çözüm bulabilmesi için neredeyse altmış yıldır süren geleneksel müzakere yaklaşımları yerine, çağın gerek ve beklentilerini karşılayan akıllı bir barış süreci tasarlanmalıdır.

Kıbrıs’ta barışı sağlamak için siyasi ve diplomatik çabalar yeterli değildir.

Kadınların barış müzakerelerinin her aşamasına etkin katılımı, toplumsal cinsiyet eşitliği, çevresel hassasiyet ve teknolojik yenilikleri dikkate alan kapsayıcı, sonuç odaklı, takvimlenmiş bir müzakere sürecine ihtiyaç vardır.

Mart’taki Cenevre toplantısının Kıbrıs’a siyasi çözümü ve barışı getirecek böyle bir sürecin inşa edilmesinin yolunu açmasını dilerim.

Bitsin artık bu belirsizlik! Kıbrıslılar olarak birlikte ortak irademizle, birlikte yöneteceğimiz, birlikte barış ve refah içinde yaşayacağımız normal bir refah ülkesi olalım.