Kadınların erkeklerle eşit haklara sahip olma yolunda verdiği mücadelenin başlangıcını simgeleyen 8 Mart Dünya Kadınlar Günü, Koronavirüs pandemisi gölgesinde kutlanıyor
Mesajlar
Gün nedeniyle çoğu dijital ortamda sınırlı sayıda etkinlik düzenlenirken siyasiler ve sivil toplum örgütleri tarafından yayımlanan mesajlarla kadınların sorunları ve talepleri yanında kadın haklarına verilen önem vurgulanıyor. Mesajlarda ayrıca Covid-19 pandemisinin yol açtığı olumsuzluklardan kadınların daha çok etkilendiği ve ev içi şiddetin arttığı kaydediliyor.
8 Mart’ın tarihçesi
8 Mart 1857’de ABD’nin New York kentinde konfeksiyon ve tekstil fabrikalarında çalışan 40 bin işçinin insanlık dışı çalışma koşullarına ve düşük ücrete karşı başlattığı grev, polisin saldırısıyla kanlı bitti. Saldırı sırasında çıkan yangında çoğu kadın 129 işçi can verdi. İşçilerin cenaze törenine 100 bini aşkın kişi katıldı.
1910’da Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da toplanan 2. Enternasyonal’e bağlı kadınlar toplantısında, Almanya Sosyal Demokrat Parti önderlerinden Clara Zetkin, bu yangında yaşamını yitiren 129 kadın işçi anısına 8 Mart’ın Dünya Emekçi Kadınlar Günü olarak kutlanmasını önerdi. Kadın hakları hareketini, özellikle oy hakkını onurlandırmayı amaçlayan Kadınlar Günü önerisi oy birliği ile kabul edildi.
2. Dünya Savaşı ve Soğuk Savaş yıllarında adeta yok olmaya yüz tutan kadın hareketi, 1960’ların sonunda tekrar canlandı. BM’nin 1975 yılını Kadın Yılı ilan etmesi ve ardından 1975-1985 arasının kadınların on yılı olarak açıklanması harekete gönül verenleri yüreklendirdi.
1977’de UNESCO’nun 8 Mart’ı Dünya Kadınlar Günü olarak açıklamasından bu yana dünyanın her yerinde Kadınlar Günü olarak kutlanıyor. 8 Mart sadece kadınları hatırlamaya değil, kadın hakları, kadın-erkek eşitsizliği ve kadına karşı şiddet gibi sorunların da tartışılmasına vesile oluyor. Dünyada kadınların yüz yıldır yürüttüğü özgürleşme mücadelesinin anıldığı ve kadınların güncel taleplerinin ifade edildiği bir gün olarak kutlanıyor.
“Kadın ve Pandemi” konulu webinar
AB Bilgi Merkezi Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla “Kadın ve Pandemi” konulu webinar düzenliyor.
Bugün saat 15.30’da başlayacak zoom etkinliğinde Yüksek Yönetim Denetçisi Emine Dizdarlı ile Avrupa Birliği Program Destek Ofisi Bölüm Başkanı Michael Docherty’nin açılış konuşmalarından sonra UBP Girne Milletvekili İzlem Gürçağ Altuğra “Pandemide Kadın Olmak”; Avukat Aslı Murat “Kadın Hakları” ve Dr. Ömür Yılmaz “Destek Mekanizmaları” ve Avukat Mine Atlı da “Kadının Toplumdaki Profili” konularında konuşacak. Etkinliğin moderatörlüğünü DAÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Fatma Güven Lisaniler yapacak.
“Okul ve iş yaşamının eve taşınmasının kadınlar üzerindeki etkisi”
Eğitim Enternasyonali (EI) ve Avrupa Sendikaları Eğitim Komitesi (ETUCE) üyesi KTÖS, KTOEÖS ve DAÜ-SEN 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde “Okul ve İş Yaşamının Eve Taşınmasının Kadınlar Üzerindeki Etkisini” tartışıyor.
Bugün saat 10.00’da Mayıs TV’de ve organizatörlerin Facebook sayfalarından canlı yayınlanacak programa, KTÖS Başkanı Emel Tel, KTOEÖS Genel Sekreteri Selma Eylem ve ETUCE Kıbrıs Ülke Temsilcisi ve DAÜSEN Yönetim Kurulu üyesi Yeşim Dede katılacak. Konuşmaılar Kıbrıs özelinde kadınların ve kadın eğitim çalışanlarının iş yaşamı ve günlük yaşamlarında karşılaştıkları çok katmanlı eşitsizliği ele alacak.
Programda, özellikle Covid-19 pandemisinin ve kapanma süreçlerinin toplumda halihazırda var olan cinsiyet temelli eşitsizlikleri ve ayrımcılıkları daha da derinleştirmesi, okul ve iş yaşamının eve taşınması ile kadınların üstlendikleri yüklerin artması, aile içinde, çocuk ve yaşlı bakımlarını çoğunlukla kadınların üstlenmesi nedeniyle kadınların ev içi yüklerinin ve ev içi şiddetin artması gibi konular da irdelenecek.
MKD’den sanal ortamda sessiz kitap okuma etkinliği
Mağusa Kültür Derneği, 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü’nde kadının toplumdaki yerine ve eğitiminin önemi konusunda farkındalık yaratmak amacıyla her yıl düzenlediği sessiz kitap okuma etkinliğini 400’ü aşkın kitap okuyan kadının katılımıyla sanal ortamda fotoğraf kolajı hazırladı.
İstatistik Kurumu’nun kadınlarla ilgili verileri
İstatistik Kurumu’nun, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla dün açıkladığı KKTC’deki kadınlarla ilgili rakamsal verilere göre kadınlar ülke nüfusunun yüzde 46’sını oluşturuyor.
Kadınların iş aradıkları halde iş bulmakta zorlanıyor ve istihdam konusunda nüfus oranında temsil edilmiyor.
Ülkede iş gücüne dahil olmayanların yüzde 59,2’si kadınlardan oluşuyor.
İstihdam edilen kadınlar, yüzde 90,9 oranında en çok hizmetler sektöründe yer alırken, yüzde 1,1 ile en az inşaat sektöründe çalışıyor.
Kadınların yüzde 86’sı ücretli, maaşlı ve yevmiyeli; yüzde 11,6’sı kendi hesabına ve işveren, yüzde 2,3’ü ise ücretsiz aile işçisi olarak çalışmakta.
İstatistik Kurumu verilerine göre KKTC’de kadınlar daha uzun yaşıyor. 2019 yılı için doğuşta beklenen yaşam süresi, erkeklerde 81.1 ve kadınlarda 84.4 yıl olarak hesaplandı.
Kadınların 2015’te 29,4 olan ortalama evlenme yaşı 2019’da 30,4’e yükseldi.
Evlenme ve Boşanmalar
İstatistik Kurumu’nun açıklamasında yer alan rakamlara göre 2015’te 1254 evlilik yapılırken 798 çift boşandı.
Bu rakamlar sırasıyla 2016’da 1204 ve 841, 2017’de 1205 ve 864, 2018’de 1144 ve 937, 2019’da ise 1151 ve 897 oldu.
Eğitim durumu
2020 İşgücü anketi sonuçlarına göre ülkede en son bitirilen eğitim durumu “Doktora ve Yüksek lisans” (5 veya 6 yıllık fakülteler dahil) olanların oranı erkeklerde yüzde 41’ken kadınlarda bu oran yüzde 59 olarak hesaplandı. Rakamlar Doktora ve Yüksek lisansını tamamlayan kadınlar erkeklerden yüzde 1,8 daha fazla olduğunu gösteriyor.
KKTC’de öğretmenlerin yüzde 69,2’si, polislerin yüzde 5,8’i ve sivil polislerin yüzde 40,9’u kadınladan oluşuyor.
Kamu doktorlarının yüzde 48,8’i, özel doktorların da yüzde 41’i kadın.
Okullarda kadın müdür oranı yüzde 41,4, kadın müdür muavini oranı ise yüzde 62.
Siyaset
KKTC’de kadınların siyasete katılımı yasayla desteklenip adayların belirlenmesinde yüzde 30 cinsiyet kotası olmasına rağmen kadınların Meclis’teki temsiliyeti yüzde 18’de kaldı.
2021 itibarıyla kadınların siyasal yaşamda rakamsal temsiliyetini gösteren tabloya göre KKTC’de halen Cumhurbaşkanı ve Başbakan erkek. Bakanlar Kurulu’nda 9 erkek 1 kadın bakan var. 50 sandalyeli Meclis’te sadece 9 kadın milletvekili bulunuyor.
28 belediyenin tümünün başkanları erkek. 188 erkek belediye meclis üyesine karşılık 92 kadın üye var. Muhtarların 169’u erkek 15’i kadın.
KKTC’deki üniversite rektörlerinden 17’si erkek, 3’ü vekaleten göre yapan 5 de kadın rektör bulunuyor.
Üst kademe yöneticilerindeki kadın oranı da eşitlikten uzak olsa da yıllar itibarıyla artış gösterdi. 1990’da sadece 2 kadın üst düzey yönetici görev yapaken 2018’de bu rakam 9’a çıktı.
2014’te 203 erkek ve 69 kadın belediye meclis üyesi varken 2018’deki seçimle 188 erkek ve 92 kadın belediye meclis üyesi göreve getirildi.
Rakamlar KKTC’de kadınların siyasete katılımlarında önceki dönemlere göre artış gözlenmiş olsa da, siyasal eşitlikten ve dünya ortalamasından uzak olduğunu gösteriyor.
