Göç Kimlik ve Hak Çalışmaları Merkezi‘nin (CMIRS) yaptığı son ankete göre; toplumdaki en büyük eksikliklerin başında “lider eksikliği” geliyor. Ayrıca siyasi partilere ve Cumhurbaşkanlığı kurumuna güven de dibe vurmuş durumda
Yücel: Cumhurbaşkanlığı’na duyulan güven dibe vurmuş durumda
Araştırma sahibi Mine Yücel, bu çalışmanın Aralık 2023 döneminde 500 kişi ile yüz yüze anket şeklinde yürütüldüğünü ve CMIRS’ün her 3 ayda bir düzenli olarak gerçekleştirdiği çalışmanın devamı olduğunu belirtti.
Yücel, “CMIRS olarak her üç ayda bir düzenli olarak Kıbrıslıtürklerin siyasi güven, sosyal güven, bireysel özgüven ve mutluluk algısını ölçmekte ve bu oranların zaman içerisinde birbiriyle ilişkisi yanında yaşadığımız gelişmelerden ne şekilde etkilendiğini de gözlemlemekteyiz” dedi.
“Lider eksikliği sorunu”
Yücel’in anket sonuçlarıyla ilgili yorumu ise şöyle;
Son dönemlerde gerçekleştirdiğimiz birçok çalışmada ülkede siyasi güvenin çok düşük olduğu ortadadır. Geçmiş dönemlerde Cumhurbaşkanlığı’nın en çok güven duyulan kurumlar arasında olmasına karşılık, kurumdaki görev değişikliği sonrasında bu kuruma duyulan güven de diğer siyasi kurumlar gibi dibe vurmuştur.
Bu da aslında uzun zamandır toplum içerisinde yaşanan sorunu çok iyi yansıtmaktadır ki; o da bir lider eksikliği sorunudur.
Ülke genelinde ekonomik ve sosyal sorunlar tavan yapmışken, yolsuzluk, rüşvet vs. gibi etkenler sayesinde sosyal güven ciddi bir erozyona uğramışken, en çok ihtiyaç duyulan şey toplumun birlik ve beraberliğini sağlayacak, yeniden kendine güvenini yerine getirecek ve ortak bir hedef ve vizyon çerçevesinde toplumu birleştirecek bir liderdir.
“Sosyal kontrat yenilemesine ihtiyaç var”
Bunun gözle görünür bir şekilde eksik olduğu bir ortamda siyasilerin toplumsal sorunlar yerine kendi bireysel çıkarları üzerinden çatışmalara girmesi de ayrıca düşündürücüdür.
Toplumsal özgüvenin yeniden yerine gelmesi için ciddi bir sosyal kontrat yenilemesine ihtiyaç vardır. Toplumla devlet kurumlarının/ülke yönetiminin yeniden birbirine güven duyması için adalet duygusunun yeniden yerleştirilmesine ihtiyaç vardır. Bunun için de ülke siyasetinin yenilenmesine ihtiyaç vardır.
Şu anki siyasi tabloda bunu gerçekleştirebilecek aktörlerin de görünmemesi sanırım tüm siyasi aktörlerin üzerinde ciddiyetle düşünmesi gereken bir konudur.
Genel Sonuçlar
Ankete katılanların yüzde 87.1‘i ülkede işlerin yanlış yönde gittiğini düşünmektedir.
Ülkenin En Önemli Sorunu
Katılımcılara göre ülkenin en önemli sorunları sırasıyla
1. Ekonomik Sorunlar,
2. Enflasyon,
3. Kıbrıs Sorunu,
4. Yeteneksiz/Beceriksiz Siyasi İiderler,
5. Yüksek Yaşam Maliyetleri,
6. Yolsuzluk.
Son dönemlerde gördüğümüz gibi ekonomik sorunlar toplumun en önemli sorunu olarak öne çıkmaya devam etmiştir. Bu dönemde Kıbrıs sorunu en önemli 3. sorun olarak öne çıkmış, yeteneksiz/beceriksiz siyasi liderler, yüksek yaşam maliyetleri ve yolsuzluk da önemli sorunlar arasında kendilerine yer bulmuşlardır.
Son dönemlerde ekonomik sorunlar, yüksek yaşam maaliyetleri ve enflasyon gibi ekonomi kaynaklı sorunların yanında Kıbrıs Sorunu ve yönetim kaynaklı sorunların ön plana çıkıyor olması ülkedeki yönetim boşluğuna işaret etmekte ve bundan kaynaklı olarak da toplumun çıkış olarak Kıbrıs Sorununun çözümünü görmesine yol açmaktadır.
Yüzde 53.52, iki sene içerisinde kendi mali durumunun daha kötü olacağını düşünüyor!
Ülkede Ekonomik Durum
Ankete katılanların yüzde 53.52’si iki sene içerisinde kendi ekonomik durumunun daha kötü olacağını, yüzde 33.40’ı ise ayni kalacağını belirtmektedir.
Şu anki ekonomik durumun çok kötü olduğunu düşünen katılımcıların ekonominin durumunun 2 sene içerisinde ayni kalacağını düşünmesi aslında kötümser bir beklentidir. Gelecekte kendi ekonomik durumunun daha iyi olacağını düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 13.08’dir.
Yüzde 74.1, iki sene içerisinde ülkenin ekonomik durumunun daha kötü olacağını düşünüyor!
Ankete katılanların yüzde 74.1’i ülke ekonomisinin iki sene içerisinde daha kötü olacağı, yüzde 14.66’sı ise aynı kalacağı beklentisini dile getirmiştir. Ülke ekonomisinin iki sene içerisinde daha iyi olacağını düşünenlerin oranı ise sadece yüzde 11.24’dür.
Mutluluk
Eylül 2023’te toplumun mutluluk puanı 10 üzerinden 6.32 olmuştur.
SOSYAL GÜVEN
Sizce genel olarak insanlara güvenilebilir mi yoksa insanlarla iletişimde her zaman çok dikkatli mi olmak gerekir?
Bu dönemde sosyal güven oranı 2.37 gibi düşük bir seviyeye gerilemiştir. Toplumda sosyal güven oranlarının gerilemesi hem demokrasi hem de toplumun geleceği adına oldukça düşündürücü bir durumdur.
Yaşanabilirlik Puanı: 10 üzerinden 5.45
Ülkenin yaşanabilirlik puanı bu dönemde 5.45 olmuştur.
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi
Mart 2023’ten itibaren 4 dönemdir kuzey Kıbrıs’ta demokrasinin işleyişini çok daha detaylı bir şekilde yansıtmaya yarayacak bir Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresini hayata geçirmiş bulunmaktayız.
Buna göre kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi, demokrasilerde olması beklenen ve dünyada kullanılan birçok demokrasi endeksinde bulunan başlıklar dikkate alınarak düzenlenmiş, ankete katılanlardan her başlıkta KKTC’ye 10 üzerinden puan vermeleri istenerek oluşturulmuştur.
Kuzey Kıbrıs Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi aşağıdaki başlıkları kapsamaktadır ve ankete katılanların verdikleri puanlar da aşağıda verilmektedir.
Demokrasi ve İyi Yönetim Barometresi ülkede yeni bir siyaset oluşturmada bir ışık tutması düşünülerek oluşturulmuştur. Dikkat çeken en önemli sonuç her dönemde de karne ortalamasının 5’in altında olmasıdır.
Bu barometreye göre en düşük puan alan başlıklar sırasıyla:
1. Bizleri yönetenlerin hesap verebilirliği,
2. Devlet yönetiminde alınan kararların şeffaf olması,
3. Sağlık,
4. Çevre,
5. Gelir dağılımında adalet,
6. Demokrasinin işleyişi.
Buradan da görülebileceği gibi katılımcılar, özellikle yönetimde hesap verebilirlik ve şeffaflık eksikliği ile adaletsizlikten yakınmaktadırlar. Çevre, Sağlık ve Demokrasinin İşleyişi de ayni şekilde en düşük puanlar arasındadır.
Kurumlara Güven:
Toplumun en çok güven duyduğu 3 kurum sırasıyla polis, yargı ve medya olmuştur.
En az güven duyulan kurumlar bu dönemde yine ayni kalmış, sadece güvensizlik sıralaması biraz değişmiştir:
1. Hükümet,
2. Cumhurbaşkanlığı,
3. Meclis,
4. Siyasi partiler,
Bu dönemde yine siyasi kurumların en az güven duyulan kurumlar olması, ve Cumhurbaşkanlığı’nın tekrardan en az güven duyulan kurumlar arasında olması ise ülke siyaseti adına düşündürücüdür.
En çok memnun olunan kurumlar sırasıyla:
1. Polis
2. Yargı
3. Medya
En az memnun olunan kurumlar sırasıyla:
1. Hükümet
2. Meclis
3. Cumhurbaşkanlığı
Avrupa Parlamentosu Seçimleri
Bu dönemde, yaklaşmakta olan Avrupa Parlamentosu seçimlerinden dolayı, katılımcılara ayrıca Avrupa Parlamentosu ile ilgili sorular da yöneltilmiştir.
Buna göre ilk gözlemlenen konu anket katılımcıları arasında Avrupa Parlamentosu seçimleri konusundaki ilgi ve bilgi eksikliği olmuştur.
Ankete katılanların sadece yüzde 10.66’’sı 2019 senesinde gerçekleştirilmiş olan AP seçimlerinde oy kullanmış olduğunu belirtmiştir.
2019’daki seçimlerde oy kullanmamış olduğunu belirten ve AB vatandaşı olan katılımcılara neden oy kullanmamış oldukları da sorulmuştur.
Buna göre güneye geçip oy kullanmanın zor olması yanında oy kullanmanın bir etkisi olacağını düşünmemek ve oy kullanabileceğini bilmemek gibi etkenlerin AP seçimlerinde Kıbrıslıtürklerin oy kullanmasının önündeki engeller olduğu ortaya çıkmıştır.
Yüzde 18.22 oranında bir kesim ise kategorik olarak güneyde oy kullanmaya karşı olduğunu belirtmiştir. Az da olsa yüzde 1.21 oranında bir kesim ise sandığa gidip de oy kullanamamış olduğunu belirtmiştir.
2019’da oy kullanmış olduğunu belirten kesimden daha yüksek oranda bir kesim 2024’te oy kullanmayı düşündüğünü belirtmiştir.
Buna karşılık oy kullanmanın kolaylaştırılması gerekliliği yanında katılımcılar, vereceği oyun bir etkisi olacağına inanma, kendilerini temsil ettiğine inandığı bir aday olması, ve nasıl oy kullanabileceğine dair bilgilendirilme gibi şartların yerine gelmesi durumunda daha yüksek bir oranda oy kullanabileceklerini belirtmişlerdir.
Son olarak ankete katılanların yüzde 24.23’ü şu anda AP’de bulunan Sn. Niyazi Kızılyürek’i başarılı bulurken, yüzde 26.07 başarısız bulduğunu belirtmiş, yüzde 49.69 ise bir fikir sahibi olmadığını ortaya koymuştur.
Bu da göstermektedir ki; Kıbrıslıtürklerin çok daha yoğun bir şekilde Avrupa Birliği ve Avrupa Parlamentosu konularında bilgilenmeleri gerekmektedir.
