İran’daki Zahedan kentinde düzenlenen protestolarda kolluk kuvvetleri ateş açtı, devlet kontrolündeki medya ölü ve yaralı sayısını paylaşırken, insan hakları örgütleri; Jina Mahsa Amini’nin devlet eliyle katledilmesiyle başlayıp bugüne ulaşan protestolarda yaşamını yitirenlerin sayısının çok daha fazla olduğunu söylüyor
Jina Mahsa Amini’nin ardından gelen ‘tecavüz’ haberleriyle protestolar daha da büyümüştü
Sosyal medyada paylaşılan görüntülerde protestocuların üzerine ateş açıldığı görülüyor. Devlet kontrolündeki medyaya göre bir kişi hayatını kaybederken 14 kişi de yaralandı. Kentteki protestolar 22 yaşındaki Mahsa Amini’nin 16 Eylül’de öldürülmesi üzerine başlamış, dört hafta önce üst düzey bir polisin 20 yaşından küçük bir kıza tecavüz ettiği suçlamaları üzerine daha da büyümüştü.
Tecavüz suçlamalarının ardından üst düzey iki polis görevden alınmıştı
Bu suçlamanın ardından 30 Eylül’de düzenlenen protestoda kaç kişinin öldüğü tam olarak bilinmese de insan hakları örgütlerinin çalışmaları 90’dan fazla kişinin öldüğünü gösteriyor. Bunun ardından üst düzey iki polisin görevden alındığı açıklandı. İran’da protestoları bastırmakla görevli polislerin üst düzey yöneticilerinin görevden alınması nadiren görülen bir durum olsa da kentte protestoları dindirmeye yetmedi.
BBC Farsça servisine gönderilen bir videoda bazı binaların zeminlerinin kanla kaplandığı görülüyor ve protestocuların “Hamaney’e ölüm” sloganları duyuluyor.
Afganistan ve Pakistan sınırındaki Sistan Belucistan eyaletinin nüfusu, İran’ın çoğunluğunun aksine Sünni ağırlıklı.
BBC Dış Haberler Muhabiri Lyse Doucet’ten protestolarla ilgili analiz
İran İslam Cumhuriyeti bugüne kadar çok protesto gördü ama böylesini görmedi. Bir ay önce Zahedan’da onlarca kişi öldürüldü. Bu, altı haftayı geride bırakan protestolarda en fazla kişinin hayatını kaybettiği gün olmuştu. Fakat bu ölümler, ülkenin geri kalanındaki protestocuların sinmesine yol açmadı.
Doucet: Öldürülen insanlar dışında 13 bin kişi de gözaltında
Bugüne kadar öldürülen çok sayıda kişinin dışında 13 bin kişi de gözaltına alındı. Birleşmiş Milletler, yetkililerin bazı cenazeleri ailelere vermeyi reddettiğini, bunun daha fazla öfke yaratmasından çekindiklerini belirten bir açıklama yapmıştı.
“Liseli kızların zorunlu başörtüsünü reddettiği sıra dışı bir dönem”
İran Hükümeti hâlâ protestocuların “yabancıların harekete geçirdiği isyancılar” olduğunu öne sürüyor. Liseli kızların zorunlu başörtüsünü reddettiği, her yaştan kadınların sokaklarda başörtüsüz dolaşmaya başladığı bu sıra dışı dönemde buna inanmak zor.
“Bu, artık kadınların ne giydiğini aşan bir mesele”
İran’ın bundan sonra, önceki on yıllarda olduğu gibi, ahlak polisinin sıkı bir şekilde başörtüsü denetimi yapabileceği bir döneme dönebilmesi de pek olası değil. Bu, artık kadınların ne giydiğini aşan bir mesele.
Önceki yıllarda büyük protestolar, aylarca sürse de sonunda bastırılıyordu. Bu seferki protestolar ise her hafta daha da güçleniyor.
İran’ın güvenlik aygıtlarının tamamı sahaya sürülmedi. Yetkililer İslam Cumhuriyeti’ni korumak için tüm araçları kullanacaktır. Fakat ülkedeki protestocular, özellikle de yeni nesil kadınlar ve erkekler, hayatlarını değiştirmek için ellerinden gelen her şeyi yapmaya kararlı gözüküyor.
Kaynak: BBC
